«Πρέπει να ήταν καλοκαίρι του 1900. Και σε τούτη εδώ την αίθουσα, δύο διάσημες προσωπικότητες – αν και είχαν πεθάνει καμιά διακοσαριά χρόνια νωρίτερα – έδιναν τη μάχη για την υπεράσπιση του έργου τους, κουνώντας τα χέρια τους σαν μαριονέτες». Ο αφηγητής του μυθιστορήματος του Ανδρέα Λύκου, «Το Πιστόλι του Νεύτωνα» (Εκδόσεις Τραυλός), περιγράφει τις εντυπώσεις του από μια θεατρική παράσταση που παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του Μαθηματικού Τμήματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.
Στη σκηνή, μέλη του Τμήματος επιχειρούν να αναβιώσουν έναν από τους μεγαλύτερους πολέμους πνευματικής ιδιοκτησίας στην ιστορία των μαθηματικών, την πατρότητα του «Απειροστικού Λογισμού», τη διαμάχη Νεύτωνα και Λάιμπνιτς στα τέλη του 17ου αιώνα. Με αφετηρία την αναπαράσταση της διαμάχης, ο συγγραφέας οδηγεί σταδιακά τον αναγνώστη στην καρδιά μιας αστυνομικής ιστορίας που διατηρεί, όμως, αμείωτο το επιστημονικό και ιστορικό της ενδιαφέρον.
Παρουσίαση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
«Πρέπει να ήταν καλοκαίρι του 1900. Και σε τούτη εδώ την αίθουσα, δύο διάσημες προσωπικότητες – αν και είχαν πεθάνει καμιά διακοσαριά χρόνια νωρίτερα – έδιναν τη μάχη για την υπεράσπιση του έργου τους, κουνώντας τα χέρια τους σαν μαριονέτες». Ο αφηγητής του μυθιστορήματος του Ανδρέα Λύκου, «Το Πιστόλι του Νεύτωνα» (Εκδόσεις Τραυλός), περιγράφει τις εντυπώσεις του από μια θεατρική παράσταση που παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του Μαθηματικού Τμήματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.
Στη σκηνή, μέλη του Τμήματος επιχειρούν να αναβιώσουν έναν από τους μεγαλύτερους πολέμους πνευματικής ιδιοκτησίας στην ιστορία των μαθηματικών, την πατρότητα του «Απειροστικού Λογισμού», τη διαμάχη Νεύτωνα και Λάιμπνιτς στα τέλη του 17ου αιώνα. Με αφετηρία την αναπαράσταση της διαμάχης, ο συγγραφέας οδηγεί σταδιακά τον αναγνώστη στην καρδιά μιας αστυνομικής ιστορίας που διατηρεί, όμως, αμείωτο το επιστημονικό και ιστορικό της ενδιαφέρον.
Ο «Απειροστικός Λογισμός», τον οποίο θα περιγράφαμε συνοπτικά ως ένα σύνολο μαθηματικών εργαλείων ανάλυσης της κίνησης και της μεταβολής των σωμάτων, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της μαθηματικής επιστήμης και της τεχνολογίας. Η σημασία του αναγνωρίζεται σε μια ευρεία κλίμακα σύγχρονων εφαρμογών που περικλείουν τη μηχανική, τις τροχιές των δορυφόρων του GPS, το Χρηματιστήριο, την ιατρική επιστήμη κ.ά.
Η διαμάχη για τα πνευματικά δικαιώματα της ιδέας του «Απειροστικού Λογισμού», ανάμεσα στον Νεύτωνα και τον Λάιμπνιτς, δίνει το έναυσμα στον συγγραφέα να υφάνει τη σύγχρονη αστυνομική ιστορία με μια σειρά εγκλημάτων, που κάποια ίχνη από τα κίνητρά τους εντοπίζονται στην αρχική θεατρική παράσταση με την οποία ξεκινά το βιβλίο.
Κεντρικό πρόσωπο, που ενώνει κατά κάποιον τρόπο όλα τα θέματα που προσεγγίζει το βιβλίο, είναι ο αστυνόμος Γιάννης Λόντσας, ανήσυχη προσωπικότητα με ενδιαφέροντα και προβληματισμούς που υπερβαίνουν κατά πολύ την κυρίαρχη αντίληψη για τους αστυνόμους και την αστυνομική έρευνα. Το γεγονός ότι δύο καθηγητές στη σύγχρονη Θεσσαλονίκη ανακαλύπτουν, σχεδόν ταυτόχρονα, την απόδειξη ενός δύσκολου μαθηματικού προβλήματος, δεν αφήνει αδιάφορο τον αστυνόμο.
Στη διαδικασία διαλεύκανσης των εγκλημάτων που σχετίζονται με πρόσωπα της επιστημονικής κοινότητας, ο Γιάννης Λόντσας θα προσπαθήσει να διερευνήσει όσο μπορεί όλα τα δεδομένα (ακόμα και σύνθετα μαθηματικά προβλήματα), τις κινήσεις των προσώπων που πιστεύει ότι συνδέονται με την υπόθεση και τις μεταβολές των στοιχείων της καθώς εξελίσσεται η έρευνα. Σε αυτή τη διεργασία, η αναζήτηση του δολοφόνου παραπέμπει στην αναζήτηση της λύσης ενός μαθηματικού προβλήματος.
Ο συγγραφέας δεν έχει στόχο να περιορίσει τον ορίζοντα του αναγνώστη σε μια κατεύθυνση. Τη στιγμή που ο τελευταίος θεωρεί ότι ακολουθεί τη ροή μιας αστυνομικής ιστορίας, η αφήγηση αλλάζει χρόνο και τόπο. Η βεβαιότητα, το καθησυχαστικό περιβάλλον μιας οικείας κατάστασης, δεν είναι, άλλωστε, εκείνο που ευνοεί την αναζήτηση της αλήθειας ούτε στην αστυνομική ούτε και στην επιστημονική της διάσταση.
Η ένταση της διαμάχης Νεύτωνα και Λάιμπνιτς είναι παρούσα σε όλο το βιβλίο. Η ανάπτυξή της, με βιογραφικά στοιχεία από την ζωή των κορυφαίων επιστημόνων και αναφορές σε ιστορικά και επιστημονικά γεγονότα της εποχής τους, παρουσιάζεται σε αυτόνομα κεφάλαια, που συνυπάρχουν αντιστικτικά με την αστυνομική ιστορία. Γεγονός που ενισχύει την αίσθηση του ευρύτερου ενδιαφέροντος που έχει ο συγγραφέας για ζητήματα που συνδέονται διαχρονικά με την αναζήτηση της αλήθειας, και τη διεκδίκηση με απόλυτο τρόπο της πατρότητας μιας λαμπρής ιδέας.
Ερωτήσεις, αφορμή για συζήτηση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
Συνέντευξη στον Γιώργο Καρουζάκη
H δράση στο μυθιστόρημα του Ανδρέα Λύκου, «Το Πιστόλι του Νεύτωνα» (Εκδόσεις Τραυλός), ξεκινά στη Θεσσαλονίκη με τη θεατρική αναπαράσταση του διασημότερου πολέμου πνευματικής ιδιοκτησίας στην ιστορία των μαθηματικών, την πατρότητα του «Απειροστικού Λογισμού» και τη διαμάχη Νεύτωνα και Λάιμπνιτς στα τέλη του 17ου αιώνα.
Ανδρέας Λύκος
Ο κόσμος του θεάτρου και κατ’ επέκταση της μυθοπλασίας συνυπάρχει αρμονικά στην αφήγηση που ακολουθεί με δεκάδες ιστορικά γεγονότα από την εποχή της διαμάχης των δύο κορυφαίων επιστημόνων. Ο συγγραφέας του βιβλίου, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, αναφέρεται στη δημιουργία αυτής της ελκυστικής μυθιστορηματικής σύζευξης, στους ήρωες της ιστορίας του και στον τρόπο με τον οποίο η επιστήμη μπορεί να συνδεθεί, ορισμένες φορές, με το έγκλημα και τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης φύσης.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτού του βιβλίου;
Η ιδέα γεννήθηκε διαβάζοντας το βιβλίο «Ο Πόλεμος των Μαθηματικών» του J. S. Bardi (εκδόσεις Τραυλός). Διαβάζοντάς το μαθαίνει κανείς τις λεπτομέρειες σχετικά με τη διαμάχη Νεύτωνα και Λάιμπνιτς για την πατρότητα του «Απειροστικού Λογισμού», μιας ιδέας που τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 17ου αιώνα. Αν και — όπως διαβεβαιώνουν σήμερα οι ιστορικοί της επιστήμης — υπήρξαν και οι δύο ανεξάρτητοι επινοητές της μαθηματικής θεωρίας που άλλαξε τον σύγχρονο κόσμο, αντάλλασσαν έως τα βαθιά τους γεράματα επιστολές, κατηγορώντας ο ένας τον άλλον για λογοκλοπή.
Το γεγονός αυτό είναι μυθιστορηματικά αξιοποιήσιμο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αρκεί. Χρειάζονται και νοητικές εικόνες. Θυμάμαι, εκείνο το απόγευμα, που ενώ ξεφύλλιζα για πολλοστή φορά το βιβλίο, το μυαλό μου έκανε ένα άλμα στον χρόνο και μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη του τώρα, όπου φαντάστηκα δύο καθηγητές να ανακαλύπτουν σχεδόν ταυτόχρονα την απόδειξη σε ένα σύγχρονο πρόβλημα, μία αναπόδεικτη εικασία.
Σε μερικές ώρες είχα καταγράψει την κεντρική ιδέα της ιστορίας μου. Σκέψεις και σχεδιαγράμματα γέμισαν το σημειωματάριό μου. Ακολούθησαν μήνες έρευνας σε έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό, ώστε να αποκτήσω πλήρη γνώση της διαμάχης του Νεύτωνα με τον Λάιμπνιτς και να καταφέρω να συνδέσω δύο διαφορετικές ιστορίες: μιας σύγχρονης που είναι καθαρά μυθοπλαστική και μιας παλαιότερης που, αν και περιέχει κάποια στοιχεία μυθοπλασίας, καταγράφει με ιστορική ακρίβεια τη διαμάχη των δύο μεγάλων διανοητών.
Σε ποιο βαθμό μπορεί να διεκδικεί κάποιος στην επιστήμη την πατρότητα μιας ιδέας;
Η αλήθεια είναι ότι σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις ένας και μόνο επιστήμονας είχε μία εξαιρετικά πρωτότυπη ιδέα, που συνήθως ήταν αντίθετη στη διαίσθηση. Τότε, αποφάσιζε να κάνει ένα βήμα παραπέρα, ένα άλμα σκέψης, προχωρώντας μέσα σε μία σκοτεινή, αχαρτογράφητη περιοχή, δημιουργώντας ρήξη με την προϋπάρχουσα γνώση. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ένας και μόνο άνθρωπος πιστώνεται την επιτυχία της ανακάλυψης της νέας θεωρίας. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, παρατηρείται μια γραμμική πορεία στην εξέλιξη μιας ιδέας. Κάποιοι επιλέγουν να ασχοληθούν με ένα πρόβλημα, το οποίο στη συνέχεια γεννάει νέα προβλήματα. Νέες μέθοδοι αναπτύσσονται, που βασίζονται στις παλιές. Κάποιες από αυτές γενικεύονται βοηθώντας στην απάντηση των ερωτημάτων με έναν τρόπο πιο γενικό.
Η πατρότητα μιας ιδέας, λοιπόν, στην επιστήμη, αλλά ίσως και σε άλλους τομείς, είναι ένας κοντόφθαλμος τρόπος προσέγγισης. Για να χτίσεις ένα οικοδόμημα πρέπει πρώτα να τοποθετήσεις τα θεμέλια. Ειδικά στις μέρες μας, η επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων είναι τόσο άμεση, που αν δύο επιστήμονες ανακαλύψουν μία νέα θεωρία, ακόμα και αν χρησιμοποιήσουν διαφορετικά εργαλεία, πιθανότατα θα έχουν στηριχθεί σε κάτι κοινό, σε ένα ή περισσότερα άρθρα νωρίτερα δημοσιευμένα.
Ποια είναι η σημασία της σύνδεσης μιας διαμάχης επιστημονικού ενδιαφέροντος με μια σειρά εγκλημάτων;
Η αναζήτηση της αλήθειας! Αυτή είναι η τομή τους, οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η αναζήτηση του ενόχου σε ένα έγκλημα, αλλά και το γιατί το έκανε. Το «γιατί» είναι πολύ σημαντικό στη σύγχρονη αστυνομική ιστορία κι όχι τόσο το «ποιος» και το «πώς». Ο αστυνόμος Γιάννης Λόντσας παθιάζεται με την αναζήτηση της αλήθειας, δεν μπορεί να διανοηθεί ότι μία υπόθεση δεν θα διαλευκανθεί ποτέ.
Από την άλλη μεριά, ένας ερευνητής παθιάζεται με την αναζήτηση της αλήθειας ενός θεωρήματος ή μιας ιδέας. Η μία ιστορία έρχεται να συμπληρώσει την άλλη. Η διαμάχη του Νεύτωνα και του Λάιμπνιτς, κατά κάποιον τρόπο τροφοδοτεί τη σύγχρονη ιστορία, η οποία πηγαίνει και ένα βήμα παραπέρα: σε μια σειρά εγκλημάτων. Όταν σκέφτομαι τον τρόπο που εξελίσσεται η σύγχρονη ιστορία θεωρώ ότι έρχεται ως συνέχεια της διαμάχης του 17ου-18ου αιώνα. Λες και η διαμάχη αυτή «χρωστούσε» έναν φόνο!
Θεωρείτε ότι οι τρόποι με τους οποίους αναζητά ένας επιστήμονας τη λύση σε ένα πρόβλημα έχουν ορισμένες ομοιότητες με εκείνους της εξιχνίασης ενός εγκλήματος;
Και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία. Απαιτείται η μελέτη των λεπτομερειών, η κατανόηση των ειδικών συνθηκών και σίγουρα μια ιδέα που θα λύσει το αστυνομικό μυστήριο ή το επιστημονικό πρόβλημα. Η ιδέα που οδηγεί στην εξιχνίαση του εγκλήματος ή στην επιστημονική θεωρία συνήθως δεν προκύπτει μέσα από απολύτως λογικές διεργασίες του εγκεφάλου. Ένα άλμα σκέψης, μια νοητική διαδικασία στο ασυνείδητο λύνει κάποιες φορές δυσνόητους μαθηματικούς ή αστυνομικούς γρίφους.
Στο μυθιστόρημά μου ο αστυνόμος Γιάννης Λόντσας ξεφεύγει από τα τετριμμένα. Μετά την εξέταση των βασικών μαρτύρων εστιάζει στην προσωπικότητα των εμπλεκόμενων με την υπόθεση. Ένας σπουδαίος Έλληνας μαθηματικός δολοφονείται και το έγκλημα δεν μοιάζει να αφορά τίποτα άλλο παρά την ίδια την επιστήμη του.
Για την εξέλιξη της υπόθεσης, λοιπόν, ο αστυνόμος επιλέγει να μελετήσει την ιστορία του «Απειροστικού Λογισμού». Στη συνέχεια όμως, στην διενέργεια των ερευνών, οι προσωπικότητες του επιστήμονα και του αστυνομικού παίζουν σπουδαίο ρόλο. Είναι εκείνες που θα απαντήσουν στο κεντρικό ερώτημα: Γιατί δολοφονήθηκε ο Καθηγητής μαθηματικών Αργύρης Στρουλιάρης;
Στο βιβλίο σας, αρκετά γεγονότα του παρελθόντος, πραγματικά και φανταστικά, συνδέονται με σύγχρονα γεγονότα. Ποια σημασία έχει η διαρκής εναλλαγή του αφηγηματικού χρόνου, από το παρελθόν στο παρόν και αντίστροφα, στην ιστορία σας;
Η αλήθεια είναι ότι οι δύο ιστορίες μπορούν να διαβαστούν και αυτόνομα. Στο ταξίδι στον χρόνο διαφαίνονται οι συνθήκες ζωής του Νεύτωνα και του Λάιμπνιτς, καθώς και οι προσωπικότητές τους. Στην ανακάλυψη μιας θεωρίας σπουδαίο ρόλο παίζουν εκτός από τις ίδιες τις ιδέες και το ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές αναπτύσσονται. Σ’ αυτό συμβάλλει η παράλληλη ιστορία του παρελθόντος.
Η δεύτερη ιστορία, στη Θεσσαλονίκη του τώρα, έχει πολλές ομοιότητες με τη διαμάχη για την πατρότητα του «Απειροστικού Λογισμού». Επομένως, η ιστορία του παρελθόντος αποτελεί τον καμβά της σύγχρονης. Σαν ένα παλίμψηστο, πάνω στο οποίο αλλάζουν οι εποχές, τα πρόσωπα, οι εικόνες, αλλά η ανάγκη της επιβίωσης, το δικαίωμα της επιλογής, η ανταγωνιστική φύση του ανθρώπου για δόξα και αναγνώριση παραμένουν αναλλοίωτες.
Με αφορμή μια σκέψη του αστυνόμου Λόντσα από το βιβλίο σας, έχετε κάποιο σχόλιο να κάνετε για τον προβληματισμό του σχετικά με τις περιπτώσεις που «το πάθος για την ανακάλυψη νέων ιδεών στην επιστήμη υπερισχύει και του ιδανικού της ζωής»;
Ο αστυνόμος, μέσα από την ημερολογιακή του αφήγηση, εξομολογείται. Αποκαλύπτει πλευρές και εκδοχές του εαυτού του, ακόμα και ποινικά διωκόμενες. Αναλογιζόμενος τις δικές του ακραίες συμπεριφορές συνειδητοποιεί και κατανοεί ότι στις διαμάχες για την πατρότητα μιας ιδέας οι διεκδικητές της ξεφεύγουν πολλές φορές κι αυτοί από τα όρια. Το «ιδανικό της ζωής» δεν υπερισχύει πάντα του εγωισμού και της ματαιοδοξίας.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΥΚΟΣ
Το πιστόλι του Νεύτωνα
(Μυθιστόρημα)
Εκδόσεις Τραυλός, Αθήνα 2018
Παρουσίαση του βιβλίου: Άννα Γαβριήλ
Περίληψη
Το βιβλίο ξεκινά και μεταφερόμαστε νοερά στους σκοτεινούς και υγρούς δρόμους του Παρισιού, αρχές του Νοέμβρη του 1711. Σε ένα μικρό σκηνικό, με φόντο στοιβαγμένα βιβλία της επιστήμης, δύο σχολές του πνεύματος, η Βασιλική Εταιρεία της Αγγλίας και η Γαλλική Ακαδημία των Επιστημών, έρχονται σε σύγκρουση μέσα από την αψιμαχία των σπουδαιότερων εκπροσωπών τους, του Ισαάκ Νεύτωνα και του Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς. Λίγες στιγμές προτού το, τελευταίας τεχνολογίας, «έξυπνο» κινητό ενός θεατή μάς υποδείξει την 22η ημέρα του Σεπτέμβρη του 2016, ένα στυγερό έγκλημα έχει διαπραχθεί και ο ηθικός αυτουργός είναι μόνο η ματαιοδοξία.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο ιστορίες, που θα μπορούσαν να διαβαστούν και να μελετηθούν αυτόνομα. Ωστόσο, η συμπλήρωση που επιδέχεται η μία από την άλλη δημιουργούν μία πλήρη εικόνα στον αναγνώστη για την ανάπτυξη μιας επιστημονικής ιδέας στον χρόνο και την αναζήτηση της αλήθειας στην επιστήμη, σε μία αστυνομική υπόθεση ή και απέναντι στον εαυτό μας. Στο ταξίδι στον χρόνο, μέσα από 8 κεφάλαια, διαφαίνονται οι συνθήκες ζωής του Νεύτωνα και του Λάιμπνιτς, καθώς και οι προσωπικότητές τους. Οι δυο τους θεωρούνται σήμερα επινοητές του Απειροστικού Λογισμού. Ωστόσο, η κοινή τους «ανακάλυψη» έμελλε να εξελιχθεί στην πιο γνωστή διαμάχη για τα πνευματικά δικαιώματα μιας ιδέας στην επιστήμη των μαθηματικών.
Η δεύτερη ιστορία, στη Θεσσαλονίκη τού τώρα, που εξελίσσεται σε 13 κεφάλαια, έχει πολλές ομοιότητες με τη διαμάχη για την πατρότητας της ιδέας του Απειροστικού Λογισμού. Ο αστυνόμος Γιάννης Λόντσας προσπαθώντας να βρει τον δολοφόνο ενός σπουδαίου μαθηματικού, δεν θα χρησιμοποιήσει τους συνηθισμένους τρόπους εξέτασης των γεγονότων. Μετά την εξέταση των βασικών μαρτύρων εστιάζει στην προσωπικότητα των εμπλεκομένων στην υπόθεση. Ένας σπουδαίος Έλληνας μαθηματικός δολοφονείται και το έγκλημα δεν μοιάζει να αφορά τίποτα άλλο παρά την ίδια την επιστήμη του. Για την εξέλιξη της υπόθεσης, λοιπόν, ο αστυνόμος επιλέγει να μελετήσει την ιστορία του Απειροστικού Λογισμού. Στη συνέχεια όμως, στην διενέργεια των ερευνών, οι προσωπικότητες του επιστήμονα και του αστυνομικού παίζουν σπουδαίο ρόλο. Είναι εκείνες που θα απαντήσουν στο κεντρικό ερώτημα: Γιατί δολοφονήθηκε ο Καθηγητής μαθηματικών Αργύρης Στρουλιάρης;
Όπως υποστηρίζει κι ο συγγραφέας του βιβλίου: «Η ιστορία του παρελθόντος αποτελεί τον καμβά της σύγχρονης. Σαν ένα παλίμψηστο, πάνω στο οποίο αλλάζουν οι εποχές, τα πρόσωπα, οι εικόνες, αλλά η ανάγκη της επιβίωσης, το δικαίωμα της επιλογής, η ανταγωνιστική φύση του ανθρώπου για δόξα και αναγνώριση παραμένουν αναλλοίωτες».
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Προτείνεται για μαθητές του Λυκείου.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο παράλληλες ιστορίες. Η 1η ενότητα αφορά τη σύγχρονη ιστορία και η 2η ενότητα χρονολογείται στα τέλη του 17ου αιώνα. Διακατέχεται από ημερολογιακό γράψιμο και έτσι ενδείκνυται για δραματοποίηση σε αρκετά σημεία.
Σχολιασμός ανά κεφάλαιο, προτάσεις.
1η ενότητα: Έγκλημα – Ασυνήθιστα κίνητρα, ασυνήθιστη προσέγγιση.
Κεφάλαια 1, 2, 3, 4
Οι μαθητές δραματοποιούν το πρώτο κεφάλαιο, «Είστε ψεύτης και υβριστής», όπου διαφαίνεται η διαμάχη του Νεύτωνα και του Λάιμπνιτς για την πατρότητα του Απειροστικού Λογισμού. Οι μαθητές ενθουσιάζονται με τη θεατρικότητα του κειμένου και προβληματίζονται με τον τρόπο επικοινωνίας των επιστημόνων της εποχής του 17ου αιώνα μέσω των επιστολών τους. Γεγονός αδιανόητο για την εποχή της επικοινωνίας και της τεχνολογίας όπου ζούμε. Το έγκλημα διαπράττεται και ο αστυνόμος διερευνά τα στοιχεία, με τις συνηθισμένες κινήσεις εξέτασης των γεγονότων να μην οδηγούν πουθενά. Χρειάζεται ένας ευφυής αστυνόμος, που απολαμβάνει τις υποθέσεις φόνου με ασυνήθιστα κίνητρα, για να επιμείνει στην εξιχνίασή του.
1η Ενότητα: Μαθηματικά.
Κεφάλαια 5 και 8
Ένα άλυτο πρόβλημα ζητάει απόδειξη υπό τη σκιά του Σεληνόφωτος. Η συμμετρία και το Τέρας σε πρώτο πλάνο. Συζήτηση με τους μαθητές για την έννοια της συμμετρίας σε πολλές διαστάσεις και για τα ανοιχτά προβλήματα. Ο τρόπος ανάπτυξης μιας επιστημονικής ιδέας θα επηρεάσει θετικά τους μαθητές μας για τη συνεργασία, τη διαθεματικότητα και τη διεπιστημονικότητα.
1η Ενότητα: Η επίδραση της Βάντας στον αστυνόμο και στην εξέλιξη της υπόθεσης. Απλοί συλλογισμοί που οδηγούν τον αστυνόμο σε σπουδαία συμπεράσματα.
Κεφάλαιο 6
1η Ενότητα: Κατάχρηση της εξουσίας, του Τύπου, της αστυνομίας. Αυτοκριτική.
Κεφάλαιο 7
1η Ενότητα: Λύση του μυστηρίου, σύνδεση της σύγχρονης και της παράλληλης ιστορίας. Απολογίες.
Κεφάλαια 9, 10, 11, 12
1η ενότητα: Αναγέννηση!
Κεφάλαιο 13
2η Ενότητα: Η ζωή και το έργο του Νεύτωνα. Μία ψυχαναλυτική προσέγγιση.
Κεφάλαια Α, Β, Γ, Δ, Ε
2η Ενότητα: Η ζωή και το έργο του Λάιμπνιτς. Βέλτιστος συμβολισμός.
Κεφάλαια Ζ, Η.
2η ενότητα: Μονόλογος του Νεύτωνα. Ένα επινοημένο ημερολόγιο του Νεύτωνα που θα βρεθεί το 2023. Θα μπορούσε να δραματοποιηθεί από κάποιον μαθητή ή μαθήτρια.
Κεφάλαιο Θ
Δραστηριότητες
Για την 1η ενότητα:
Για την 2η ενότητα:
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ
Βιβλία που συνδέονται με την ιστορία των μαθηματικών, την ανάπτυξη μιας μαθηματικής ιδέας, την απάντηση ή μη σε ένα ανοιχτό πρόβλημα μαθηματικών, τη σύνδεση μιας μαθηματικής και μιας αστυνομικής έρευνας:
ΠΗΓΕΣ
https://thalesandfriends.org/el/
https://thalesandfriends.org/el/book/to-pistoli-tou-neutona/
Θεατρικός διάλογος
μεταξύ του αστυνόμου, Γιάννη Λόντσα και της σερβιτόρας, Βάντας
(ακριβές κείμενο της Άννας Γαβριήλ από την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στην Κομοτηνή τον Οκτώβριο του 2018 – μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρουσίαση του βιβλίου μεταξύ των μαθητών ενδεχομένως.)
(Αστυνόμος, Γιάννης Λόντσας)
«Οφείλω να ομολογήσω ότι καταλαβαίνω απόλυτα την εμμονή κάποιων φωτεινών μυαλών στη διερεύνηση μιας συγκεκριμένης αλήθειας. Άλλωστε, αυτό δεν κάνω κι εγώ; Παθιάζομαι με μια υπόθεση που μου έχουν αναθέσει. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι αυτή δεν θα διαλευκανθεί ποτέ. Όμως τι γίνεται αν κάποιος βρει τη λύση πριν από ‘σένα; Τον χειροκροτάς και χαίρεσαι που γνώρισες την αλήθεια, έστω και αν δεν την βρήκες εσύ; Η ανωτερότητα του ηττημένου χειροκροτητή με ξεπερνά»
Κατάχρηση της εξουσίας που μου αποδίδει η θέση μου; Α, όχι, όχι εγώ. Ή μήπως… Για την άδεια της Βάντας από το καφέ λέτε; Μα είχα ανάγκη να ξανά γεννηθώ, μαζί της.
Α, ισχυρίζεστε, μήπως τις κατηγορίες για τον χαμό της γυναίκας μου; Σας βλέπω να μην αντιδράτε. Κατάλαβα, διαβάσατε το βιβλίο μέχρι το τέλος. Άρα γνωρίζετε! Με γνωρίζετε… Μέσα από τα λόγια και τις σκέψεις του Ανδρέα Λύκου ξεδιπλώθηκα. Άφησα να φανούν όλα. Οι αδυναμίες και η δυναμική μου, οι ψυχαναγκασμοί και η ελευθερία των επιλογών μου, το μυαλό και η καρδιά μου. Απευθυνόμουν, βλέπετε, στον υποθετικό αναγνώστη μου – ενικός, παρακαλώ – και τώρα βλέπω τόσους πολλούς γύρω εδώ.
Επειδή όμως υποψιάζομαι ότι θα υπάρξουν κι άλλοι αναγνώστες, επιτρέψτε μου να μιλήσω λίγο ακόμα για εμένα… Μέσα από το ημερολογιακό γράψιμό μου εξομολογούμαι, μέσα από το ταξίδι στο χρόνο και στα πρόσωπα του 17ού αιώνα, μέσα από τις μαθηματικές αναφορές και τις επεξηγήσεις δύσκολων εννοιών, παρουσιάζεται η αέναη προσπάθεια των ανθρώπων κάθε εποχής να επιβιώνουν, να μαθαίνουν, να κατανοούν, να συνεργάζονται και να διεκδικούν. Να διεκδικούν να είναι ελεύθεροι στις επιλογές τους, με ποιον τρόπο θα ζήσουν, με ποιον θα συντροφεύουν, πότε κι αν θα δημοσιοποιήσουν τις σκέψεις τους, πώς και πότε θα πεθάνουν. Όμως διαφαίνονται έντονα και οι λάθος επιλογές, έστω κι αν είναι ελεύθερες.
Και τώρα, θέλω να σας απευθύνω ένα ερώτημα; Αλήθεια, ποιος άραγε μπορεί να ζήσει μόνος του; Ακόμα κι αν η μοναξιά είναι επιλογή, τι σημασία έχουν όσα δημιουργείς αν δεν έχεις κάποιον να τα μοιράζεσαι; Τα ερωτήματα είναι τα πιο σημαντικά. Η Βάντα μού το έμαθε πολύ καλά αυτό. Το υπέροχο αυτό πλάσμα!
Ποιος θα ήταν ο πιο ακραίος λόγος που θα σας οδηγούσε σ’ έναν φόνο;
Πείτε μου εσείς; Όχι;
Η Βάντα μού απάντησε: «Για μία τσάντα»
Η αφοπλιστική ειλικρίνειά της ήταν αδιαμφισβήτητα ερωτεύσιμη.
Κι αν πιστεύετε ότι η ειλικρίνεια – της Βάντας – κρύβει την αφέλεια της αλήθειας λόγω της ηλικίας της, τότε, ναι, θα ήθελα πολύ να είμαι πάντα αφελής – και νέος!
Θα έλεγε κανείς ότι ένα κορίτσι 22 χρονών μπορεί να ζωντανέψει τα ερωτικά αισθήματα ενός 50άρη πολύ εύκολα, με πρόστυχο τρόπο, όμως η Βάντα το έκανε με την ερώτηση: «Και τι λέει αυτό το θεώρημα, αστυνόμε;». Μία αθώα ομορφιά, διόλου επιτηδευμένη. Ομολογώ!
(Βάντα…)
«Αστυνόμε; Πώς κι από ‘δω τέτοια ώρα;» Μου χαμογέλασε και δεν ζήτησε το μονό εσπρεσάκι με τη λίγη μαύρη ζάχαρη στη μύτη.
Τι εννοείτε; Φυσικά και μπήκα κατευθείαν στο ψητό. Με λένε Βάντα και είμαι από την Κομοτηνή εγώ, δεν διστάζω να λέω τα πράγματα με τ’ όνομά τους.
«Τι θα γίνει με την πάρτη σου, Αστυνόμε; Εμφανίζεσαι ξαφνικά, μέρα μεσημέρι και κάθεσαι τόσες ώρες διαβάζοντας ένα βιβλίο. Συμβαίνει κάτι;» Τα μαύρα μαλλιά μου και τα πολλά σκουλαρίκια μου τον είχαν αποσυντονίσει κι έτσι του αποκάλυψα ότι κι εγώ διαβάζω λογοτεχνία.
Ελπίζω κάποτε να γράψω μία νουβέλα που θα μιλάει για τις ιστορίες που διηγούμαι στον εαυτό μου πριν κοιμηθώ. Ο κεντρικός μου ήρωας θα καταφέρνει να επιζεί μετά από δεκαεπτά απόπειρες δολοφονίας, σε ισάριθμα καλοστημένες ενέδρες, θα χάνει είκοσι εννέα πολέμους και δεν θα δέχεται να συνθηκολογήσει· τελικά θα γλιτώνει τον θάνατο, παρά την ισχυρότατη δόση στρυχνίνης που του χορήγησαν εκείνο το βράδυ, σε κάποιο φανταστικό χωριό, που κάποιος το ονόμασε Μακόντο.
Τον ρώτησα αν καταλαβαίνει, τον έβλεπα να με κοιτάει σαστισμένος. Δεν αποκρίθηκε κι έτσι συνέχισα:
«Αν βρεις το τέλος που θέλεις να έχει μία ιστορία, είναι σαν να την έχεις πει ολόκληρη. Δεν έχω βέβαια σκοπό να αφιερώσω τη ζωή μου, γράφοντας μυθοπλαστικά κείμενα για κόσμους που θα ήθελα να πάω ή πηγαίνω νοητικά. Θέλω να ζήσω! Αλλά το τέλος των ιστοριών αυτών, θα ήθελα να μπορούσα να το καταγράψω, έτσι, για να επιβεβαιώσω την ύπαρξή μου».
Τον αγαπούσα τον Αστυνόμο. Αγαπούσα; Με συγχωρείτε, τον συμπαθούσα ήθελα να πω. Μου δημιουργούσε μία μελαγχολική χαρά όταν τον έβλεπα και δεκάδες ερωτήματα έρχονταν στο μυαλό μου, όταν ήταν προβληματισμένος. Σαν να μου θύμιζε κάποιον καθηγητή μου στα μαθηματικά στο Λύκειο στην Κομοτηνή. Δεν ξέρω. Μπορεί να μην έπινε τον καφέ του καπνίζοντας ένα τσιγάρο – πράγμα απαράδεκτο – αλλά είμαι σίγουρη πώς θα τολμούσε μία ελεύθερη πτώση, κάνοντας μπάντζι τζάμπινγκ, χωρίς δεύτερη σκέψη, αλλά με αλεξίπτωτο… κι ίσως, ένα ακόμα, εφεδρικό.
Ήμουν σίγουρη ότι τον είχα πείσει, παρόλο που κοιτούσε εμμονικά τα μακριά, μαύρα νύχια μου.
(Κλείσιμο:_Αστυνόμος Γιάννης Λόντσας και Βάντα χαμηλόφωνα…)
Τι ανακούφιση, στ’ αλήθεια, είναι να ξέρεις ότι γεννιέσαι από δύο!
Σκέψου το τότε για μία (μαθηματική) ιδέα!
© Copyright 2001-2012 Θαλής + Φίλοι.
designed & developed by ELEGRAD
