Η Σμύρνη παραμένει πάντοτε μια πόλη - πατρίδα για αρκετούς Έλληνες. Κάθε αναφορά στο παρελθόν της προκαλεί - ακόμη και σε όσους δεν την έχουν επισκεφθεί ή δεν έχουν καταγωγή ή συγγενείς που να συνδέονται μαζί της- ανάμεικτα συναισθήματα. Ξυπνά τη μνήμη του ξεριζωμού, τη νοσταλγία για το κοσμοπολίτικο παρελθόν της, αφηγήσεις και αναμνήσεις από την ατμόσφαιρα και τη ζωηρή καθημερινότητά της στα χρόνια πριν από την Καταστροφή.
Για αυτό αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για τον Έλληνα αναγνώστη το βιβλίο του Τούρκου συγγραφέα Suphi Varim, « Έγκλημα στη Σμύρνη » (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Μετάφραση : Βασίλης Δανέλλης).
H ιστορία του βιβλίου εκτυλίσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, στα σπίτια, στους δρόμους, στις γειτονιές, στην Προκυμαία και στα καπηλειά της Σμύρνης. Ο συγγραφέας, γέννημα - θρέμμα Σμυρνιός και μόνιμος κάτοικος της πόλης, δεν αναπλάθει απλώς με ακρίβεια την ατμόσφαιρα της εποχής. Δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη, μέσα από τη στέρεη πλοκή μιας αστυνομικής ιστορίας, να βιώσει στιγμές από τη ζωή εκείνων των χρόνων.
Παρουσίαση από τον Γιώργο Καρουζάκη
Η Σμύρνη παραμένει πάντοτε μια πόλη – πατρίδα για αρκετούς Έλληνες. Κάθε αναφορά στο παρελθόν της προκαλεί – ακόμη και σε όσους δεν την έχουν επισκεφθεί ή δεν έχουν καταγωγή ή συγγενείς που να συνδέονται μαζί της- ανάμεικτα συναισθήματα. Ξυπνά τη μνήμη του ξεριζωμού, τη νοσταλγία για το κοσμοπολίτικο παρελθόν της, αφηγήσεις και αναμνήσεις από την ατμόσφαιρα και τη ζωηρή καθημερινότητά της στα χρόνια πριν από την Καταστροφή. Για αυτό αποτελεί ευχάριστη έκπληξη για τον Έλληνα αναγνώστη το βιβλίο του Τούρκου συγγραφέα Suphi Varim, « Έγκλημα στη Σμύρνη » (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Μετάφραση : Βασίλης Δανέλλης).
H ιστορία του βιβλίου εκτυλίσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, στα σπίτια, στους δρόμους, στις γειτονιές, στην Προκυμαία και στα καπηλειά της Σμύρνης. Ο συγγραφέας, γέννημα – θρέμμα Σμυρνιός και μόνιμος κάτοικος της πόλης, δεν αναπλάθει απλώς με ακρίβεια την ατμόσφαιρα της εποχής. Δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη, μέσα από τη στέρεη πλοκή μιας αστυνομικής ιστορίας, να βιώσει στιγμές από τη ζωή εκείνων των χρόνων. Να πλησιάσει ιστορικά κτίρια που δεν υπάρχουν πια, όπως το Γραικικό 
Νοσοκομείο (το ελληνικό νοσοκομείο που ιδρύθηκε το 1723, λειτούργησε μέχρι την Καταστροφή της Σμύρνης και κάηκε ολοσχερώς στη Μεγάλη Πυρκαγιά, τον Σεπτέμβριο του 1922). Να επισκεφθεί τα φημισμένα ξενοδοχεία Κράμερ και Ελπινίκη, το θέατρο Pathé, τα σχολεία και τις εκκλησίες των Ελλήνων, των Φράγκων και των Αρμενίων. Η εξαιρετική μετάφραση και οι διαφωτιστικές σημειώσεις του συγγραφέα Βασίλη Δανέλλη, ενισχύουν την αναγνωστική απόλαυση του βιβλίου.
Αν και η παρουσίαση της ζωής στην πόλη της Σμύρνης λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο αυτόνομα, ως ξεχωριστό θέμα του βιβλίου, η βασική του ιστορία έχει τους δικούς της πρωταγωνιστές. Στο επίκεντρό της βρίσκεται η εξιχνίαση δύο εγκλημάτων : του Τούρκου φαρμακοποιού Ρεσάτ Χιουσεΐν και του Έλληνα δικηγόρου Βασίλη Χριστόπουλου. Κεντρικός της ήρωας είναι ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Σωκράτης Ελισαίος, ο οποίος καλείται, αρχικά από τον επιθεωρητή Τζεβντέτ Σαμί, να βοηθήσει στην εξιχνίαση του πρώτου εγκλήματος. Η δολοφονία του Έλληνα δικηγόρου, η οποία θα ακολουθήσει, κινητοποιεί ξανά τον ντετέκτιβ. Αυτό το έγκλημα τον αφορά, όμως, και προσωπικά. Ο δολοφονημένος δικηγόρος υπήρξε ένας από τους αγαπημένους παιδικούς του φίλους.
Ο συγγραφέας Suphi Varim δείχνει να γνωρίζει καλά τους κανόνες και την παράδοση του αστυνομικού μυθιστορήματος. Για αυτό, ίσως, επιχειρεί να ανατρέψει μερικά από τα στερεότυπά του. Ο Σωκράτης Ελισαίος μοιάζει στην αρχή της αφήγησης με τυπικό ντετέκτιβ του λογοτεχνικού είδους. Σιγά – σιγά, διακρίνουμε, όμως, διαφοροποιήσεις στη συμπεριφορά του, που κάνουν τον χαρακτήρα του να διαφέρει από εκείνον ενός συνηθισμένου ντετέκτιβ αστυνομικής ιστορίας. Πρώτα απ’ όλα, δεν είναι αλάνθαστος στις κρίσεις του ούτε ανήκει στις ιδιοφυΐες του είδους, σε κάποιον, για παράδειγμα, που φτάνει να εντοπίσει ένα ίχνος ή μια λεπτομέρεια για να οδηγηθεί με ευκολία σε σύνθετα συμπεράσματα ή στον δολοφόνο. Τα δικά του συμπεράσματα προκύπτουν με φυσικό τρόπο. Βασίζονται στην παρατήρηση, στην εξονυχιστική και διαρκή έρευνά του, στις συζητήσεις και στις συναντήσεις με ετερόκλητους ανθρώπους.
Οι σκέψεις, οι συναντήσεις και οι συνομιλίες του ντετέκτιβ ενεργοποιούν, επίσης, τη δράση, ενορχηστρώνουν το σασπένς και τη θερμοκρασία της αστυνομικής ιστορίας. Επιπλέον,η προσεκτική έρευνά του και η διστακτικότητά του, σε ένα μεγάλο μέρος της αφήγησης, αφήνουν όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Γεγονός που διασπείρει τις υποψίες σε διαφορετικά πρόσωπα και εντείνει το ενδιαφέρον αλλά και την αγωνία του αναγνώστη.
Ο συγγραφέας, μέσα από τη γλαφυρή παρουσίαση της κοινωνικής ζωής, των ανθρώπων και της αρχιτεκτονικής αίγλης της Σμύρνης των αρχών του αιώνα (μια προσέγγιση με χαρακτηριστικά ιστορικής καταγραφής), χτίζει μια πυκνή και με ιδιαίτερη ένταση ιστορία. Ο αναγνώστης, διπλά κερδισμένος, έχει την ευκαιρία να απολαύσει την καλοφτιαγμένη αστυνομική υπόθεση και να κάνει ένα μαγευτικό ταξίδι στο πλούσιο παρελθόν της ιστορικής πόλης.
Ερωτήσεις, αφορμή για συζήτηση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
Από τον Γιώργο Καρουζάκη
Μια καλοφτιαγμένη αστυνομική ιστορία με ενδιαφέρουσα πλοκή και σασπένς, η οποία διαδραματίζεται στη Σμύρνη των αρχών του 20ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, αποτελεί δελεαστικό θέμα για τον αναγνώστη που αγαπά το αστυνομικό μυθιστόρημα και τις ιστορικές αφηγήσεις. Συνοπτικά, αυτά είναι και τα χαρακτηριστικά του βιβλίου του Τούρκου συγγραφέα Suphi Varim, « Έγκλημα στη Σμύρνη » (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Μετάφραση : Βασίλης Δανέλλης) που κυκλοφόρησε πρόσφατα στη γλώσσα μας.
H ιστορία του βιβλίου εκτυλίσσεται στα σπίτια, στους δρόμους, στις γειτονιές, στην Προκυμαία και στα καπηλειά της Σμύρνης. Ο συγγραφέας, γέννημα – θρέμμα Σμυρνιός, μόνιμος κάτοικος και λάτρης της πόλης, ζωντανεύει τη Σμύρνη στα χρόνια της ακμής της. Το κοσμοπολίτικο, φωτεινό περιβάλλον της πόλης συνδέεται αριστοτεχνικά στο βιβλίο με δύο σκοτεινά εγκλήματα που καλείται να εξιχνιάσει ο ντετέκτιβ Σωκράτης Ελισαίος.
Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του στα ελληνικά, ο Τούρκος συγγραφέας Suphi Varim απάντησε σε ορισμένες ερωτήσεις μας.
Τι σας οδήγησε στην αστυνομική λογοτεχνία ;
Άρχισα να ενδιαφέρομαι για τα μυθιστορήματα αστυνομικής λογοτεχνίας σε νεαρή ηλικία, από δώδεκα, δεκατριών ετών. Η Αγκάθα Κρίστι και ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ ήταν οι δύο πρώτοι συγγραφείς του είδους που διάβασα. Θα έλεγα ότι σε αυτή την κατεύθυνση με οδήγησε, τελικά, η στενή σχέση που διατηρούν οι αστυνομικές ιστορίες με τη λογική και, συνεπώς, οι λογικές λύσεις που προσφέρουν στη διαλεύκανση μιας κατάστασης που περιβάλλεται από μυστήριο.
Στο βιβλίο σας, εκτός από την αστυνομική ιστορία, ο αναγνώστης πλησιάζει και το παρελθόν της Σμύρνης πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Κάνατε κάποιου είδους έρευνα σε ιστορικές πηγές πριν ξεκινήσετε να γράφετε το βιβλίο;
Ναι, έχω ερευνήσει ενδελεχώς το παρελθόν της πόλης. Οι μεταπτυχιακές σπουδές μου συνδέονται, έτσι κι αλλιώς, με την Οικονομία και την Πολιτική Ιστορία. Έχω, επίσης, μεγάλη περιέργεια για την ιστορία αυτής της πόλης και τρέφω βαθιά αγάπη για το παρελθόν της. Πάντοτε διαβάζω βιβλία και περιοδικά για την ιστορία της, παρακολουθώ σχετικές διαλέξεις, συνέδρια, κ.λπ. Έχω διαβάσει πάρα πολλά βιβλία και απομνημονεύματα που αφορούν την περίοδο που διαδραματίζεται η ιστορία του βιβλίου. Μίλησα, ακόμη, με τους Έλληνες φίλους μου, μελέτησα αρκετές φωτογραφίες, καρτ – ποστάλ και χάρτες της εποχής. Έκανα αρκετές βόλτες για να παρατηρήσω τα κτίρια εκείνης της εποχής που στέκονται ακόμα όρθια μέσα στην πόλη.
Ποια ίχνη του αστικού ιστού μαρτυρούν, σήμερα, το κοσμοπολίτικο παρελθόν της Σμύρνης ;
Μέχρι σήμερα διατηρούνται στην πόλη αρκετά παλιά σπίτια, αρχοντικά, πανδοχεία, κήποι, σιδηροδρομικοί σταθμοί, εκκλησίες, συναγωγές και τζαμιά, σχεδόν ακέραια ορισμένα από αυτά, με μικρές αλλαγές κάποια άλλα. Υπάρχουν, επίσης, Έλληνες, Εβραίοι και Λεβαντίνοι που εξακολουθούν να ζουν στη Σμύρνη, αν και πρόκειται για μικρό αριθμό ανθρώπων. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε με ακρίβεια για την κοσμοπολίτικη σύνθεση της Σμύρνης του παρελθόντος. Δυστυχώς, η σύγχρονη Σμύρνη είναι μια πόλη που δεν μπόρεσε να προστατεύσει το παρελθόν της. Είναι πλέον γεμάτη με ψηλά, πολυώροφα κτίρια. Αλλά παραμένει πολύ αγαπητή σε μένα. Γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ, και παρακολούθησα από κοντά την καταστροφή του παλιού αστικού ιστού της. Ήταν τόσο λυπηρό να το βλέπεις. Για αυτό προσπαθώ να αναβιώσω, κατά κάποιον τρόπο, το παρελθόν της πόλης γράφοντας ιστορικά μυθιστορήματα μυστηρίου.
Η δομή της αστυνομικής σας ιστορίας μοιάζει αρκετά στέρεη. Το σασπένς, επίσης, είναι ένα ισχυρό στοιχείο, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου υποψήφιοι δολοφόνοι είναι οι περισσότεροι ήρωες…
Στη διάρκεια της συγγραφής επέλεξα να δουλέψω ταυτόχρονα την ένταση μεταξύ των χαρακτήρων και την ένταση της αστυνομικής έρευνας του ντετέκτιβ. Στη συνέχεια, προσπάθησα να ενισχύσω αυτά τα μέρη προσθέτοντας το στοιχείο του μυστηρίου μέσα στη δράση, στους χώρους και στη δομή της ιστορίας.
Ο ντετέκτιβ δεν προσποιείται ότι αντιλαμβάνεται από την αρχή τα πάντα. Η επιτυχία του είναι προϊόν εξαντλητικής έρευνας και δουλειάς. Ήταν συνειδητή αυτή η επιλογή;
Ναι. Ο Σωκράτης Ελισαίος δεν είναι παντογνώστης. Δεν έχει κάποια εξαιρετική ικανότητα ή ταλέντο. Παρατηρεί και προσπαθεί να φτάσει στη λύση του προβλήματος αξιοποιώντας τα στοιχεία και τις αποδείξεις. Φυσικά, κάνει λάθη και, κάποια στιγμή, οδηγείται σε λάθος κατεύθυνση. Για μένα είναι, όμως, ο κατάλληλος ήρωας που δένει όμορφα με την ιστορία που θέλησα να αφηγηθώ.
© Copyright 2001-2022 Θαλής + Φίλοι.
designed & developed by ELEGRAD
