Απόδραση από το χρόνο

Παρουσίαση

Ερωτήσεις

Σύνδεσμοι

Σχετικά βιβλία

• Από τον Βασίλη Κυρτάτα:

  Διαβάζοντας την Απόδραση, ο αναγνώστης παρακολουθεί δύο παράλληλες πλοκές: μία στο εργαστήριο Κάβεντις του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ της Αγγλίας το 1998 και μία στο τμήμα φυσικής του Πανεπιστημίου στη Λαχόγια (La Jolla) στο νοτιοδυτικό άκρο της Καλιφόρνιας το 1963.

  Ο κόσμος του 1998 βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Η αλόγιστη χρήση λιπασμάτων έχει οδηγήσει σε μία ανεξέλεγκτη ανάπτυξη τεραστίων αποικιών μεταλλαγμένου και τοξικού φυτοπλαγκτόν στους ωκεανούς. Τα τοξικά στελέχη καταστρέφουν τα υπόλοιπα ζωικά και φυτικά είδη και καταλήγουν στην διατροφική αλυσίδα, δηλητηριάζοντας και τους ανθρώπους. Η οικονομία διοικείται από το Παγκόσμιο Συμβούλιο που στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τις άμεσες συνέπειες του οικολογικού προβλήματος έχει περικόψει τις κοινωνικες δαπάνες, ανάμεσα στις οποίες και τα κονδύλια της επιστημονικής έρευνας. Στο Καίμπριτζ, οι κάτοικοι του οποίου υποφέρουν από ελλείψεις τροφίμων, παρατεταμένες διακοπές ρεύματος και στρατιές αστέγων, τα περισσότερα πανεπιστημιακά τμήματα υπολειτουργούν ή έχουν κλείσει τελείως. (Η σύγχρονη εμπειρία δείχνει ότι παρόμοια προβλήματα μπορούν να προκύψουν και χωρίς τη μεσολάβηση του φυτοπλαγκτόν.)

  Στο εργαστήριο Κάβεντις μία μικρή ομάδα φυσικών – ανάμεσά τους και ένας Αμερικανός θεωρητικός φυσικός ο οποίος έχει αναγκαστεί να φύγει από τις Η.Π.Α. για να βρεί δουλειά στο βρετανικό πανεπιστήμιο! – έχει αναπτύξει μία τεχνολογία παραγωγής ταχυονίων (υποατομικά σωματίδια με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός που μπορούν να κινηθούν πίσω στο χρόνο). Στόχος τους είναι να στείλουν ένα μήνυμα που θα προειδοποιήσει τους επιστήμονες του παρελθόντος για την επικείμενη καταστροφή, αποφεύγοντας όμως τα παράδοξα που θα μπορούσαν να προκύψουν από την αλλοίωση του παρελθόντος.

  Η Καλιφόρνια του 1962-63 κυριαρχείται από την αισιοδοξία. Η φοιτητική ζωή είναι ανέμελη, με σέρφινγκ στα κύματα του Ειρηνικού, ποπ μουσική και σεξουαλική απελευθέρωση. Μία επίσης μικρή ομάδα φυσικών εδώ ασχολείται με πειράματα πυρηνικού συντονισμού αλλά δέχονται παρεμβολές από μία ανεξήγητη πηγή. Όπως κάθε σοβαρός επιστήμονας θα έκανε στη θέση τους, έτσι και αυτοί προσπαθούν να δώσουν μία σειρά από λογικές εξηγήσεις. Ο επικεφαλής του τμήματος επιμένει ότι πρόκειται για ένα νέο φυσικό φαινόμενο, αυτοί όμως διαπιστώνουν ότι οι παρεμβολές αποκωδικοποιούνται και ότι κρύβουν κάποια μυστηριώδη μηνύματα.

  Το ενδιαφέρον του βιβλίου έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η αντιεπιστημονική αυτή εξήγηση αντιμετωπίζεται από την υπόλοιπη πανεπιστημιακή κοινότητα. Επικρατεί ένας έντονος σκεπτικισμός και μία περιφρόνηση προς τον μοναδικό επιστήμονα που, μαθαίνοντας για τα «μηνύματα» των συναδέλφων του, προτείνει την εξωγήινη προέλευσή τους και επιζητά την προβολή μέσω των τηλεοπτικών δικτύων. Ένας άλλος επιστήμονας, χημικός αυτή τη φορά, επίσης δείχνει ενδιαφέρον και προσπαθεί να ερευνήσει τις χημικές πληροφορίες που φαίνεται ότι περιέχονται στα μηνύματα, πιστεύοντας ότι ίσως έχουν σχέση με μυστικά σχέδια των Σοβιετικών.

  Το αποτέλεσμα όλου αυτού του θορύβου είναι ότι ο νεαρός φυσικός, υποψήφιος για διδακτορικό, βλέπει την εισήγησή του να απορρίπτεται (αν και έχει επιμελώς αποφύγει κάθε αναφορά στα «μηνύματα») και ο καθηγητής του χάνει την ευκαιρία για προαγωγή και μονιμοποίηση.

  Οι επιστήμονες-πρωταγωνιστές και των δύο κόσμων αφοσιώνονται με πάθος στο έργο τους αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες στο εργαστήριο, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερα προβλήματα, τόσο κοινωνικά όσο και σε προσωπικό-οικογενειακό επίπεδο. Οι ανθρώπινες διαστάσεις της επιστημονικής έρευνας αναπτύσσονται διεξοδικά στο βιβλίο, πολλές φορές εις βάρος της πλοκής.

  Το τέλος παρουσιάζει ενδιαφέρον χωρίς να δίνει σαφείς απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα που θα απασχολήσουν τον αναγνώστη.

• Από τον Βασίλη Κυρτάτα:

  • Τι είναι οι φανταστικοί και οι μιγαδικοί αριθμοί;
  • Πως προέκυψαν στην ιστορία των μαθηματικών;
  • Πως μπορούν μη πραγματικοί αριθμοί να περιγράφουν πραγματικές καταστάσεις; (Προσοχή στη χρήση της λέξης «πραγματικός».)
  • Η Απόδραση αναφέρει την περίπτωση της Maria Mayer – υπαρκτό πρόσωπο που κάνει και μία μικρή εμφάνιση στο μυθιστόρημα – η οποία δεν πήρε μόνιμη θέση στο Πανεπιστήμιο (σελ. 279) μέχρι να πάρει το Νόμπελ φυσικής το 1963 (σελ. 511) σε αντίθεση με τον αρκετά κατώτερο επιστημονικά άνδρα της.
  • Ακόμα αναφέρει την περίπτωση του Νόμπελ στους Κρικ και Γουάτσον (σελ. 322) οι οποίοι πήραν όλη τη δόξα για την ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA – πρώτη δημοσίευση στο Nature το 1953, βραβείο Νόμπελ 1962 – παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικότατο στοιχείο το είχαν αποσπάσει από την Rosalind Franklin η οποία πέθανε νέα το 1958. (Το Νόμπελ δεν απονέμεται μετά θάνατον.)
  • Ερευνήστε το θέμα «Αδικίες στην επιστημονική επιβράβευση», ειδικά στις γυναίκες. Υπάρχουν παραδείγματα και στα μαθηματικά;
  •  Το ερώτημα, το οποίο απασχολεί και τους πρωταγωνιστές της Απόδρασης, είναι πώς αποφασίζει κανείς αν ένα σήμα είναι νοήμον ή φυσικό; Τι είδους σήματα θα μας έστελνε ένας εξωγήινος πολιτισμός; Πως θα ήταν κωδικοποιημένο το υποτιθέμενο μήνυμα; Σημειωτέον ότι κατά τη διάρκεια της έρευνας οι Hewish και Bell είχαν κοροϊδευτικά ονομάσει την πηγή των σημάτων LGM (Little Green Men – Μικρά πράσινα ανθρωπάκια).
  • Είναι τα μαθηματικά μία οικουμενική γλώσσα ή υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές; Για παράδειγμα, στην ιστορία των μαθηματικών χρησιμοποιούν όλοι οι λαοί τα ίδια σύμβολα ή την ίδια βάση του 10 με εμάς.
  • Για να δώσετε σε ανθρώπους (του παρελθόντος, του μέλλοντος ή και του παρόντος) αλλά του ίδιου πολιτιστικού πλαισίου να καταλάβουν ότι αυτό που λαμβάνουν είναι μήνυμα τι θα επιλέγατε; (Εκτός από τα Μορς που επιλέγει ο συγγραφέας.)
  • Ίδια ερώτηση αλλά για επικοινωνία με νοήμονα όντα για το πολιτιστικό και γλωσσικό επίπεδο των οποίων δε γνωρίζετε τίποτα (ούτε άλλωστε για τη φυσιολογία τους, το σωματότυπό τους κλπ).
  • Μερικές λύσεις: Η ακολουθία των πρώτων (Sagan), τα ψηφία του π, η ακολουθία Fibonacci (1,1,2,3,5,8,13,21,34,55 ….).

• Από τον Βασίλη Κυρτάτα:

  • Τι είναι ο Χρόνος; Άρθρο του Lee Smolin, Νοέμβριος 2002
  • Δανεικός χρόνος: Ένας θεωρητικός φυσικός σχολιάζει τη δυνατότητα ταξιδιών στο χρόνο. Δεκέμβριος 2003
  • Μια ιδέα για να αποφύγουμε τα παράδοξα των ταξιδιών στο χρόνο
  • Τι είναι τα ταχυόνια;
  • Μηνύματα στο διάστημα
  • Μαθηματικά – Μουσική : πορείες παράλληλες

• Σχετικά βιβλία

  

  Το τελευταίο παραμύθι του Μιγκέλ Τόρρες ντα Σίλβα

  

  Το πειραχτήρι των αριθμών

  

  Το μυστικό κλειδί του Τζορτζ για το σύμπαν

  

  Το μηδέν ή οι πέντε ζωές της Αεμέρ

  

  Τα διόδια της φαντασίας

  

  Τα αστέρια της βερενίκης