Ομιλητής

Νίκος Μανουσάκης

Ο Ρήσος είναι ένα έργο παράξενο και αινιγματικό στην κατασκευή του. Πρόκειται στην ουσία για σκηνική διασκευή της Κ ραψωδίας της Ιλιάδας, της περίφημης Δολώνειας. Η εν λόγω διασκευή αποτελεί κράμα σκηνών ιλαρής διάθεσης, περιπετειώδους δράσης, αλλά και ακραίας (και σε κάποιο βαθμό βεβιασμένης) τραγωδίας.  Η πλοκή είναι απλή αλλά και πλούσια: Ο Ρήσος, πρίγκιπας από τη Θράκη και σύμμαχος των Τρώων, φτάνει νύχτα, αργοπορημένος, στην Τροία, για να συνδράμει τον Έκτορα.  Ο γιος του του Πριάμου τον δέχεται ανόρεκτα λόγω της αργοπορίας του, και του επιτρέπει να καταλύσει στο στρατόπεδο. Όμως τη νύχτα αυτή δυο Αχαιοί, ο Οδυσσέας και ο Διομήδης, θα καταφέρουν να περάσουν τις γραμμές των εχθρών, και τα γεγονότα θα πάρουν πολύ περίεργη τροπή.

Η χειρόγραφη παράδοση αποδίδει ομόφωνα το έργο αυτό στον Ευριπίδη, τον τελευταίο των μεγάλων τραγικών. Ωστόσο, η πατρότητά του υπήρξε αντικείμενο έριδας και αμφισβήτησης ήδη από την αρχαιότητα. Η ευριπίδεια ή μη προέλευση του έργου απασχόλησε έντονα την Κλασική Φιλολογία, στο πλαίσιο της οποίας συντάχθηκαν πλήθος παραδοσιακές υφολογικές μελέτες για το θέμα. Σήμερα, στην εποχή της Υπολογιστικής Γλωσσολογίας και της Τεχνητής Νοημοσύνης, τα δεδομένα στην έρευνα του κειμενικού ύφους και της απόδοσης πατρότητας έχουν πια αλλάξει ριζικά.

Στόχος της έρευνας στο διεπιστημονικό αυτό πεδίο, στο οποίο συμπλέουν η λογοτεχνική και η γλωσσολογική ανάλυση με την επιστήμη των υπολογιστών, είναι, εν πολλοίς, η ανάπτυξη πλήρως αξιόπιστων συστημάτων αυτόματης κατηγοριοποίησης κειμένου με βάση το στίγμα του συγγραφικής πατρότητας. Εξετάζοντας τώρα το πολύ δύσκολο πρόβλημα του Ρήσου υπό το πρίσμα της επαναστατικής αυτής προσέγγισης, μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε μια εικόνα για την προέλευση του έργου που θα ήταν αδύνατον ακόμη και να φανταστούμε τα προηγούμενα χρόνια. Η εικόνα αυτή, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο φτάσαμε ως εκεί, είναι ένα ταξίδι τόσο συναρπαστικό που είναι αδύνατον να μην θελήσει κανείς να τη μοιραστεί.