Αναρτήθηκε σε 30 Σεπτεμβρίου, 2022 κατηγορία: Συνέδρια, Συνεντεύξεις | Tags: Heidelberg Laureate Forum, Mαθηματικά, εκπαίδευση, Επιστήμη, Ιδέες, Συνέντευξη, Τεχνολογία

Αποστολή στη Χαϊδελβέργη

Τού Γιώργου Καρουζάκη

«Το όνομά μου είναι Vint Cerf. Είμαι αντιπρόεδρος και επικεφαλής Internet Evangelist στην εταιρεία Google. Αλλά ο λόγος που βρισκόμαστε εδώ δεν έχει καμία σχέση με την Google. Η συνάντησή μας συνδέεται με το Heildeberg Laureate Forum, το οποίο διανύει πλέον τον ένατο χρόνο του και διεξάγεται με μεγάλη επιτυχία». Με αυτά τα λόγια, ο Vinton G. Cerf, ο Αμερικανός επιστήμονας, που είναι γνωστός ως ο “πατέρας” του Διαδικτύου, καλωσόρισε, το πρωί της περασμένης Δευτέρας, την πολυεθνική ομάδα των δημοσιογράφων στο συνέδριο για τα μαθηματικά και την επιστήμη των υπολογιστών στη Χαϊδελβέργη. Θέλησε να ξεκαθαρίσει από την αρχή της συζήτησής μας ότι δεν ήταν διατεθειμένος να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικές με τον τεχνολογικό κολοσσό της Google.

Ο 79χρονος Vint Cerf, ευδιάθετος και άμεσος, συνόψιζε, κάποιες στιγμές με χιουμοριστική διάθεση, τις μακροσκελείς δημοσιογραφικές ερωτήσεις σε μια απλή, κατανοητή φράση («Α! Θέλετε να μιλήσω για αυτό το θέμα…») και στη συνέχεια έδινε την απάντησή του.

Να υπενθυμίσουμε ότι ο Vinton G. Cerf μαζί με τον συνάδελφό του Robert E. Kahn ηγήθηκαν του σχεδιασμού και της υλοποίησης του Πρωτοκόλλου Ελέγχου Μετάδοσης και του Πρωτοκόλλου Διαδικτύου (TCP/IP), μία συλλογή πρωτοκόλλων επικοινωνίας στα οποία βασίζεται το σημερινό Διαδίκτυο. Διατύπωσαν επίσης τις θεμελιώδεις αρχές σχεδιασμού της δικτύωσης, προσδιόρισαν το TCP/IP ώστε να ανταποκρίνεται στις κατάλληλες απαιτήσεις, δημιούργησαν πρωτότυπα του TCP/IP και συντόνισαν αρκετές από τις πρώτες εφαρμογές του. Το 2004, ο V. G. Cerf και ο Robert E. Kahn τιμήθηκαν, για το έργο τους στα πρωτόκολλα του Διαδικτύου, με την ύψιστη διάκριση του πεδίου τους, το βραβείο Alan M. Turing της ACM, που θεωρείται το «βραβείο Νόμπελ της επιστήμης των υπολογιστών».

 Εκπαίδευση και Αγορά

Η συζήτηση του Vint Cerf με τους δημοσιογράφους ξεκίνησε με ένα ερώτημα για τις σύγχρονες προκλήσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, ιδίως στα πεδία των μαθηματικών και της επιστήμης των υπολογιστών. Ύστερα από μία γενική παρατήρηση για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, που αναπτύχθηκε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα υπό την πίεση της πανδημίας, μίλησε για το ζήτημα της απορρόφησης των ικανότερων ερευνητών από εταιρείες του ιδιωτικού τομέα.

«Ακούω συχνά, σε πολλές συζητήσεις, ότι ο ιδιωτικός τομέας απορροφά αρκετούς από τους καλύτερους ερευνητές μας, που θα μπορούσαν να κάνουν ακαδημαϊκή καριέρα αντί, για παράδειγμα, να δουλεύουν στη βιομηχανία. Πρέπει, σαφώς, να ενισχύσουμε την ακαδημαϊκή έρευνα, την εκπαίδευση και τη διδασκαλία. Ίσως, κάποια από τα εργαλεία που αναπτύξαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας να αποδειχθούν χρήσιμα προς αυτήν την κατεύθυνση, επειδή καθιστούν δυνατή την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα για αυτά τα πεδία ενισχύθηκε όταν ανακαλύψαμε πόσο ισχυρή είναι η τεχνολογία των υπολογιστών και των δικτύων, για αυτό, άλλωστε, υπάρχει αυτή η τεράστια παραγωγή με χιλιάδες εφαρμογές στις οποίες βασιζόμαστε σε καθημερινή βάση. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η τεχνογνωσία δεν έρχεται από το πουθενά. Δε φυτρώνει στα δέντρα. Αναπτύσσεται στα πανεπιστήμια και στις ερευνητικές σχολές, τις οποίες θα πρέπει να ενισχύουμε με ποικίλους τρόπους για να είναι διαρκώς γεμάτες με ερευνητές.

Ειλικρινά όμως δε χρειάζεται κάποιος να διαλέξει ανάμεσα στον ιδιωτικό τομέα και την έρευνα. Η δική μου πορεία είναι ένα καλό παράδειγμα. Δίδαξα στο Πανεπιστήμιο του Stanford για τέσσερα χρόνια, ήμουν πέντε χρόνια στο UCLA για τις ανάγκες της διδακτορικής μου διατριβής, στη συνέχεια εργάστηκα για την κυβέρνηση, στο υπουργείο Άμυνας, ύστερα βρέθηκα στον ιδιωτικό τομέα, και, τώρα, κινούμαι και στις δύο περιοχές, απολαμβάνοντας κάθε φορά την επιστροφή μου στο ακαδημαϊκό περιβάλλον».

Ικανοποίηση και απογοήτευση

Η συζήτηση δεν άργησε να φτάσει στην αναζήτηση μίας απάντησης για την εξέλιξη του Διαδικτύου. Είχε φανταστεί o Vinton Cerf αυτήν την εξέλιξη, όταν σχεδίαζε, μαζί με τους συναδέλφους του, το ξεκίνημα αυτού του συναρπαστικού τεχνολογικού ταξιδιού;

«Πρώτα από όλα, το Διαδίκτυο είναι μία πλατφόρμα, μία υποδομή πάνω στην οποία λειτουργεί ο Παγκόσμιος Ιστός. Ο Tim Berners Lee το γνώριζε αυτό όταν σχεδίαζε τον Παγκόσμιο Ιστό το 1989. Το Διαδίκτυο λειτουργούσε σε μια πρώιμη μορφή από το 1983, δηλαδή για έξι χρόνια, και είχε εξελιχθεί ραγδαία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Τώρα, για τις καλές και τις άσχημες πτυχές της εξέλιξης του Διαδικτύου. Λοιπόν, η χαρά μου προέρχεται από το γεγονός ότι βλέπω την εκπληκτική ικανότητα να μετατρέπει κάποιος τις ιδέες του σε πρακτικές εφαρμογές. Είμαι ενθουσιασμένος με τις ατελείωτες δυνατότητες που υπάρχουν στον κόσμο του λογισμικού. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές οι δυνατότητες συνοδεύονται από κάποια πολύ άσχημα πράγματα, κάποια σοβαρά προβλήματα, όπως επιθέσεις άρνησης παροχής υπηρεσιών, κακόβουλο λογισμικό, ηλεκτρονικό ψάρεμα κ.ά.

Και έπειτα βλέπουμε αυτό που συμβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι άνθρωποι θυμώνουν, εκφράζονται με αγένεια, γίνονται πολύ επιθετικοί, εριστικοί. Κατά κάποιον τρόπο, αυτές οι διαδικτυακές περιοχές μπορούν να επιδεινώσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η τεχνολογική κοινότητα, που ενθαρρύνει και επιτρέπει την ανάπτυξη όλων αυτών των εφαρμογών, δεν έχει πάντα πρόσβαση σε ψυχολόγους, ανθρωπολόγους, κοινωνιολόγους και νευροεπιστήμονες, για να κατανοήσει πώς οι άνθρωποι ενδέχεται να αντιδράσουν όταν αποκτήσουν πρόσβαση σε ανάλογες εφαρμογές. Πιστεύω, λοιπόν, ότι όλοι εμείς, που παρέχουμε προϊόντα και υπηρεσίες στον διαδικτυακό κόσμο, πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση των επιπτώσεων αυτών των τεχνολογιών στην κοινωνική και οικονομική ζωή μας από ό,τι στο παρελθόν.

Νομίζω ότι είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι τεχνολογικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται, τελικά, από ανθρώπους και ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται από αυτές ή τις χρησιμοποιούν καταχρηστικά. Για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά το στοιχείο της λογοδοσίας και της θεσμοθέτησης ορισμένων κανόνων. Πιστεύω, πραγματικά, ότι πρέπει να καταστήσουμε τους οργανισμούς, ακόμη και τις χώρες, αλλά και τους ανθρώπους υπεύθυνους και υπόλογους για ό,τι κάνουν στο διαδικτυακό περιβάλλον. Πρέπει, επίσης, να δώσουμε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να προστατεύονται καλύτερα, εκπαιδεύοντάς τους να κινούνται με μεγαλύτερη ασφάλεια και να ξέρουν τι μπορεί να συναντήσουν εκεί. Κάποια στιγμή πρότεινα αστειευόμενος να καθιερώσουμε μια διαδικτυακή «άδεια οδήγησης». Ξέρω ότι ακούγεται λίγο ανόητο, αλλά για σκεφτείτε το! Ζητάμε από τους εφήβους που μαθαίνουν να οδηγούν αυτοκίνητο, προκειμένου να κινούνται με ασφάλεια στον δρόμο, να υποθέσουν ότι οι άλλοι οδηγοί είναι τρελοί. Και ότι εκείνοι είναι οι λογικοί οδηγοί, που θα μάθουν να οδηγούν αμυντικά, να γνωρίζουν τους κανόνες, να μένουν στη δεξιά ή αριστερή πλευρά του δρόμου. Και τους ζητάμε να περάσουν ένα τεστ πριν τους δώσουμε τα κλειδιά του αυτοκινήτου. Δε λέω ότι πρέπει να αναγκάσουμε τους ανθρώπους να περνούν κάποια ειδική δοκιμασία πριν χρησιμοποιήσουν το Διαδίκτυο, αλλά νομίζω ότι θα ήταν χρήσιμο να λάβουν μία αντίστοιχη εκπαίδευση».

Νέοι κανόνες

Για να γίνει περισσότερο σαφής, σε σχέση με το ζήτημα της λογοδοσίας και των κανόνων στη νέα διαδικτυακή εποχή, ο Vint Cerf αναφέρθηκε σε ιδέες που συζήτησε, μαζί με άλλους συναδέλφους του, με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτιέρες.

«Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να σας δώσω μερικά παραδείγματα για πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Ένα ζήτημα έχει σχέση με την προστασία των ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων, ώστε να μπορούν να σταθούν στο δικαστήριο. Εάν δύο χώρες συμφωνήσουν ότι ορισμένες συμπεριφορές είναι απαράδεκτες, εάν είναι εγκληματικές, για να γίνω συγκεκριμένος, και εάν κάποιος από εμάς ανακαλύψει ότι μία συνεργαζόμενη χώρα στεγάζει ένα άτομο που προκαλεί προβλήματα, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε το εν λόγω άτομο και να το οδηγήσουμε στη δικαιοσύνη. Αυτό, για να λειτουργήσει, χρειάζεται συνεργασία και αμοιβαιότητα. Πιστεύω ότι, τουλάχιστον μεταξύ ορισμένων εθνών, έχει αναγνωριστεί ότι οι επιβλαβείς συμπεριφορές κοστίζουν τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.

Ένα άλλο παράδειγμα, που θα μπορούσαμε να εξετάσουμε έχει σχέση με την ασφάλεια, και με την ενθάρρυνση των πολιτών να ακολουθήσουν τρόπους ώστε να κινούνται με μεγαλύτερη ασφάλεια στο Διαδίκτυο. Πρέπει να παραδεχτώ, ωστόσο, ότι υπάρχουν ορισμένες χώρες που αντιμετωπίζουν το διαδικτυακό περιβάλλον ως απειλή για την κυβέρνηση, και όχι για τον πληθυσμό. Αυτή είναι μια πολύ διαφορετική διάσταση, που δημιουργεί ένα πολύ τεταμένο κλίμα, κυρίως σε χώρες με αυξημένη επιτήρηση και μέτρα καταστολής. Πιστεύω ειλικρινά όμως ότι η συνεργασία, τουλάχιστον στις πιο φιλελεύθερα σκεπτόμενες δημοκρατίες, είναι εφικτή, σημαντική και αναγκαία.

Ο Vint Cerf, προς το τέλος της συζήτησης, μίλησε με ενθουσιασμό για τη σχέση που αναπτύσσει το Διαδίκτυο με τις εφαρμογές μηχανικής μάθησης, όσες συνδέονται με την αναγνώριση ομιλίας και μετάφρασης, καθώς και για εκείνες που αναγνωρίζουν πρόσωπα, ασθένειες και ταξινομούν αντικείμενα. Το πιο φιλόδοξο σχέδιό του, με το οποίο καταπιάνεται αυτήν την εποχή, αφορά την ανάπτυξη ενός νέου συνόλου πρωτοκόλλων που θα μπορούσε, μελλοντικά, να λειτουργήσει στο μοναδικό περιβάλλον του Διαστήματος, όπου ποικίλες δυσκολίες και η ταχύτητα του φωτός καθιστούν την παραδοσιακή δικτύωση εξαιρετικά δύσκολη. Αν και ξεκαθάρισε ότι η προσπάθεια του διαπλανητικού Ίντερνετ βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για το εγχείρημα λέγοντας: «Αισθάνομαι σαν να βρισκόμαστε στο κατώφλι μίας επανεκκίνησης στο πεδίο της εξερεύνησης του Διαστήματος».