Αναρτήθηκε σε 23 Φεβρουαρίου, 2023 κατηγορία: Ειδήσεις | Tags: εκπαίδευση, Επιστήμη, Ιδέες, Λεονάρντο ντα Βίντσι, τέχνη, Φυσική

Συντάκτης: Γιώργος Καρουζάκης

«Όταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι δε ζωγράφιζε ένα αριστούργημα ή δεν ονειρευόταν ιπτάμενες μηχανές, μελετούσε τα μυστήρια της βαρύτητας», γράφει ο επιστημονικός συντάκτης William J. Broad στην εφημερίδα New York Times. Είναι η εισαγωγή ενός άρθρου που αναφέρεται σε μία σημαντική ανακάλυψη: μία πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Leonardo», αποκαλύπτει ότι ο καλλιτέχνης της Αναγέννησης έκανε λεπτομερή πειράματα προσπαθώντας να κατανοήσει τη φύση της βαρύτητας, έναν αιώνα πριν από τον Γαλιλαίο και περίπου δύο αιώνες πριν από τον Νεύτωνα.

«Τίποτα δεν μπορούσε να τον σταματήσει», δηλώνει, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα, ο Morteza Gharib, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής αεροναυπηγικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνια. «Η σκέψη του βρισκόταν πολύ μπροστά. Δεν μπορούσε να περιμένει το μέλλον», συμπληρώνει.

Ο Δρ. Gharib παρατήρησε τα πειράματα του Λεονάρντο ντα Βίντσι εξετάζοντας μία ηλεκτρονική έκδοση του Κώδικα Arundel. Το όνομά του προέρχεται από τον Βρετανό κόμη και συλλέκτη Arundel που απέκτησε τον κώδικα στις αρχές του 17ου αιώνα.

Ο Ντα Βίντσι ολοκλήρωσε εκατοντάδες εργασίες από το 1478 έως το 1518 – δηλαδή μεταξύ 26 και 66 ετών. Τα έγγραφα φυλάσσονται σήμερα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Η συλλογή που εντοπίστηκε το νέο εύρημα περιλαμβάνει την περίφημη κατοπτρική γραφή του, καθώς και διαγράμματα, σχέδια και κείμενα που καλύπτουν μία σειρά θεμάτων τέχνης και επιστήμης.

Την προσοχή του Δρ. Gharib τράβηξε «ένα μυστηριώδες τρίγωνο» στην κορυφή της σελίδας 143. Εκεί υπάρχει το σκίτσο μιας κανάτας που από το στόμιο της εκρέουν μικροί κύκλοι που, με τη διάταξή τους στο σχέδιο, σχηματίζουν την υποτείνουσα του τριγώνου. Ο Δρ. Gharib χρησιμοποίησε ένα πρόγραμμα υπολογιστή για να αναποδογυρίσει το τρίγωνο και να αποκωδικοποιήσει τα παρακείμενα μέρη της κατοπτρικής γραφής.

«Ξαφνικά, η στατική εικόνα φάνηκε να ζωντανεύει. Μπορούσα να δω κίνηση, θυμάται ο Δρ. Gharid. «Έβλεπα τη ροή». Ήταν η στιγμή που κατανόησε το πρώιμο πείραμα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Η δράση της βαρύτητας έλκει τα υλικά σώματα και προκαλεί την πτώση κάποιου αντικειμένου κατευθείαν προς τα κάτω – είτε πρόκειται για μια μπάλα που πέφτει είτε για το μήλο του Νεύτωνα. Παρατηρώντας το σχέδιο του Λεονάρντο, ο Δρ. Gharib συνειδητοποίησε ότι ο Αναγεννησιακός καλλιτέχνης είχε καταφέρει να διαχωρίσει το φαινόμενο της βαρύτητας σε δύο μέρη που αποκαλύπτει μία όψη της φύσης που συνήθως παραμένει κρυφή.

Το πρώτο φαινόμενο που απεικονίζει ο ντα Βίντσι είναι η φυσική έλξη προς τα κάτω. Το δεύτερο προστίθεται όταν η κανάτα, που περιέχει άμμο ή νερό, κινείται από τον κάτοχό της με σταθερό ρυθμό κατά μήκος μιας ευθείας πορείας που είναι παράλληλη προς το έδαφος. Στο σχέδιό του, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι καταγράφει, με το κεφαλαίο γράμμα Α, το σημείο από το οποίο ξεκινά η κίνηση της κανάτας. Στη συνέχεια, για να δείξει την πτώση του υλικού, προσθέτει μία σειρά από κάθετες γραμμές που κατέρχονται από την πάνω πλευρά του τριγώνου. Το μήκος των κάθετων γραμμών μεγαλώνει όσο η κανάτα απομακρύνεται από το σημείο εκκίνησής της. Τέλος, τα αυξανόμενα μήκη τους ορίζουν την υποτείνουσα του τριγώνου.

Ο  Δρ. Charib τονίζει ότι η συναρπαστική διάσταση του κατορθώματος του Λεονάρντο εντοπίζεται στο ότι κατάφερε να υπολογίσει μια σταθερά της φύσης, τη βαρυτική σταθερά, που σήμερα στη φυσική αντιπροσωπεύεται από το γράμμα G. Η σταθερά αυτή ποσοτικοποιεί την ακριβή δύναμη της έλξης της βαρύτητας και συνεπώς πόσο γρήγορα μπορεί αυτή να επιταχύνει ένα αντικείμενο.

Παρά την ακατέργαστη πειραματική πρακτική του ντα Βίντσι, μην ξεχνάτε την απόσταση των 500 χρόνων που μας χωρίζουν από την εποχή του, οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι μπόρεσε να υπολογίσει τη βαρυτική σταθερά με ακρίβεια που απέχει 10% από τη σύγχρονη τιμή.

Πηγή: New York Times