Αναρτήθηκε σε 8 Δεκεμβρίου, 2021 κατηγορία: Ειδήσεις | Tags: Logicomix, Mαθηματικά, Απόστολος Δοξιάδης, Βιβλίο, εκπαίδευση, Επιστήμη, Ιδέες, Λογοτεχνία

Συντάκτης: Γιώργος Καρουζάκης

Η εντυπωσιακή πορεία του «Logicomix» (εκδόσεις Ίκαρος), με πολλαπλές εκδόσεις σε όλον τον κόσμο, είναι γνωστή. Ο τρόπος αφήγησης όμως της ιστορίας του graphic novel, που υπογράφουν ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης, ο θεωρητικός της πληροφορικής Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου σε σκίτσα και χρώματα του Αλέκου Παπαδάτου και της Annie Di Donna, προκαλεί διαρκώς το ενδιαφέρον της ακαδημαϊκής κοινότητας και μελετητών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Αναζητούν κυρίως το πώς ένα ταξίδι στον κόσμο των ιδεών, με κεντρικό χαρακτήρα τον Βρετανό φιλόσοφο, μαθηματικό και ειρηνιστή Μπέρτραντ Ράσελ, αναπτύσσεται και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των αναγνωστών στις σελίδες ενός κόμικς.

Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η μελέτη της Αμερικανίδας μαθηματικού Audrey Α. Nasar. Η καθηγήτρια μαθηματικών στο πανεπιστήμιο Fashion Institute of Technology της Νέας Υόρκης, μεταπτυχιακή φοιτήτρια επίσης στο τμήμα εικονογράφησης του ίδιου ιδρύματος, διερευνά, στη διατριβή (MFA) που εκπόνησε, τη σημασία που έχουν τα graphic novels στη διδασκαλία των μαθηματικών στην αμερικανική εκπαίδευση.

Το «Logicomix» συγκαταλέγεται στα σημαντικά βιβλία που μελέτησε για τη διατριβή της. Ανάμεσά τους βρίσκεται η έκδοση «Prime Suspects: The Anatomy of Integers and Permutations» (Princeton University Press) των Andrew και Jennifer Granville κ.ά.

Γενικότερα, η Audrey Nasar επισημαίνει, στην εισαγωγή της διατριβής της, τη θέση που έχουν κατακτήσει τα graphic novels στην εκπαίδευση των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς αξιοποιούνται ολοένα και περισσότερο στις σχολικές αίθουσες όλων των βαθμίδων, για να βοηθήσουν τους μαθητές και τους φοιτητές να προσεγγίσουν αποτελεσματικότερα σύνθετες έννοιες που σχετίζονται με την Άλγεβρα, τη Λογική, τη Στατιστική κ.ά.

Οπτική γλώσσα

Η αμεσότητα της οπτικής γλώσσας των κόμικς και το ενδιαφέρον των φοιτητών για το λογοτεχνικό γένος ευνόησε, όπως τονίζει η μαθηματικός, την ίδρυση αρκετών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών τμημάτων με αποκλειστικό αντικείμενο τα κόμικς σε αρκετά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Δεν είναι λίγα τα αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, σημειώνει, «που προσφέρουν μαθήματα και πτυχία σχετικά με τα κόμικς και τα graphic novels, ενώ περισσότερες από 100 διατριβές με αντίστοιχο θέμα έχουν ολοκληρωθεί, συμπεριλαμβανομένης μίας διατριβής- εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ- που γράφτηκε εξ ολοκλήρου σε μορφή κόμικς.

Η μαθηματική γλώσσα, η οποία αναπτύχθηκε συνδυάζοντας τη φυσική με μία συμβολική γλώσσα και διαφόρων ειδών σχήματα, δεν είναι, συνεπώς, απομακρυσμένη από τον κόσμο των εικόνων. Σήμερα μάλιστα, που οι ψηφιακές εικόνες μεταδίδονται συνεχώς μέσω δεκάδων διαύλων, η οπτικοποίηση της μαθηματικής διδασκαλίας αποτελεί κοινή πρακτική. Η μορφή του graphic novel έχει σημαντική συμβολή σε αυτήν τη διαδικασία, διότι, όπως επιβεβαιώνει η μελέτη της Audrey Nasar, ο συνδυασμός εικόνων και περιεκτικού κειμένου σε ένα βιβλίο με μαθηματικό θέμα βοηθά τους μαθητές να προσεγγίσουν ευκολότερα τα μαθηματικά και να συνδεθούν βαθύτερα με τη μαθηματική σκέψη.

 Ένα graphic novel ιδεών

Για τις ανάγκες της διατριβής της, η Αμερικανίδα μαθηματικός αναζήτησε απαντήσεις από τον συγγραφέα Απόστολο Δοξιάδη, για να κατανοήσει τον τρόπο που δημιουργήθηκε το «Logicomix» και τη διαδικασία ενσωμάτωσης ποικίλων μαθηματικών εννοιών στην αφήγηση της ιστορίας του.

Ο συγγραφέας απαντώντας στα ερωτήματά της τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι στη διάρκεια της συγγραφής του «Logicomix» δεν είχε στο μυαλό του την παιδαγωγική του διάσταση, αλλά την επικοινωνιακή. Λέγοντας ακόμη ότι ελκυστικό στοιχείο σε αυτήν τη διαδικασία ήταν το γεγονός ότι πολλές από τις ιδέες που ήθελε να παρουσιάσει μπορούσαν να μετατραπούν σε εικόνες με φυσικό τρόπο, όπως είναι οι ιδέες που σχετίζονται με τη γεωμετρία, τον Ευκλείδη ή το Ξενοδοχείο του Χίλμπερτ. «Ακολούθησα τη ροή των ιδεών και όταν εκείνες αποκτούσαν με φυσικό τρόπο μιαν οπτική διάσταση, τις απεικόνιζα», τονίζει. Και συμπληρώνει, αναφερόμενος στο παράδειγμα των αξιωμάτων του Φρέγκε που δεν προσφέρονταν για απεικόνιση: «[…] δεν προσπάθησα να οπτικοποιήσω τις ιδέες του. Έδωσα έμφαση στην εμμονή του και στη δομή του χαρακτήρα που περιβάλλει αυτές τις ιδέες. Αν έχετε ένα άκαμπτο αξιωματικό σύστημα, για παράδειγμα, αυτό ταιριάζει με μιαν άκαμπτη και παρανοϊκή προσωπικότητα, όπως εκείνη του Φρέγκε».

Στο ερώτημα αν έγραψε το «Logicomix» για να διδάξει μαθηματικά ή για να αφηγηθεί μιαν ιστορία με μαθηματικό θέμα», ο συγγραφέας απαντά:

«Δεν τρέφω ιδιαίτερη συμπάθεια στην εκλαΐκευση. Μου αρέσει να συζητώ για ιδέες. Αποκαλώ το «Logicomix» ένα graphic novel ιδεών που τυχαίνει να είναι μαθηματικές. Κάτι ανάλογο αντιμετώπισα και στο παρελθόν στο μυθιστόρημά μου «Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ» που έχει ως κεντρικό ήρωα έναν μαθηματικό. Οι αναγνώστες είτε μισούν είτε απεχθάνονται τα μαθηματικά, οπότε το ερώτημα είναι πώς μετατρέπεις τα μαθηματικά σε ελκυστικό θέμα, όχι για χάρη των πωλήσεων, αλλά για να κάνεις τον ήρωά σου ελκυστικό. Ο μόνος τρόπος είναι να επιτρέψεις στον αναγνώστη να καταλάβει γιατί τα μαθηματικά είναι ελκυστικά για τον χαρακτήρα, και αυτό επιτυγχάνεται συχνά με τη συναισθηματική προσέγγιση και κατανόηση του ήρωα σου, μέσω των συναισθημάτων του χαρακτήρα».

Διαβάστε την παρουσίαση της διατριβής της Audrey Nasar, και όλες τις συνεντεύξεις με τους συγγραφείς graphic novel που πραγματοποίησε, όπως δημοσιεύονται στην ακαδημαϊκή επιθεώρηση «The Comics Grid | Journal of Comics Scholarship, εδώ.