Αναρτήθηκε σε 4 Δεκεμβρίου, 2017 κατηγορία: Συνεντεύξεις | Tags: Mαθηματικά, Βιβλίο, εκπαίδευση, Ιδέες

Από τον Γιώργο Καρουζάκη

Η διδασκαλία των Μαθηματικών είναι ένα θέμα που προβληματίζει και προκαλεί, διαρκώς, ποικίλες συζητήσεις. Πώς διδάσκεις Μαθηματικά σε μαθητές που, εκτός από το ενδιαφέρον ή την αγωνία τους να τα κατανοήσουν, μπαίνουν στη σχολική τάξη με τις προσδοκίες, το φόβο και τις ισχυρές προκαταλήψεις που συνοδεύουν το μάθημα;

Η Κατερίνα Καλφοπούλου, μαθηματικός και δραστήριο μέλος της ομάδας ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ από την ίδρυσή της, στο βιβλίο της «Ο Γιάννης που Αγάπησα» ανατρέπει πολλά στερεότυπα που ακολουθούν τη διδασκαλία των μαθηματικών. Πρώτα απ’ όλα, περιγράφει και μάς δείχνει με ακρίβεια και γλαφυρό τρόπο πώς η μετάδοση της γνώσης μπορεί να αποκτήσει μέσα στον αυστηρό χώρο της σχολικής αίθουσας τη μορφή μιας συναρπαστικής περιπέτειας. Να γίνει πηγή χαράς και έμπνευσης, γόνιμη σκέψη και αγάπη, όχι μόνο για τα Μαθηματικά, αλλά για την εκπαίδευση, τη διδασκαλία και τη γνώση.

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο του βιβλίου σας. Ποιος είναι ο Γιάννης που αγαπήσατε;

Η αλήθεια είναι πως για τη συγκεκριμένη ερώτηση έχω περισσότερες από μια απαντήσεις, ανάλογα ποιος, πού και πότε με ρωτάει. Το μυστικό για τον Γιάννη, ωστόσο, αποκαλύπτεται στο βιβλίο. Ή μπορεί και να μένει μυστικό… Εξαρτάται πώς το αντιλαμβάνεται ο κάθε αναγνώστης.

Πώς προέκυψε η ιδέα αυτού του βιβλίου;

Ως αποτέλεσμα των προτροπών φίλων και συναδέλφων αναγνωστών του ιστολογίου μου, όπου στην ετικέτα «Από τη σχολική τάξη» κατέγραφα περιστατικά από τα μαθήματα στο σχολείο.  Έκριναν πως θα ήταν χρήσιμο να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με κείμενα σαν αυτά που αναρτώ στο ιστολόγιό μου και τελικά με έπεισαν και τους ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό.

Η διδασκαλία των Μαθηματικών είναι ένα ζήτημα που απασχολεί εκπαιδευτικούς, μαθητές αλλά και γονείς. Από την ανάγνωση του βιβλίου σας, προκύπτει ότι δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος διδασκαλίας. Διαφορετικοί, συχνά σύνθετοι, παράγοντες τoν επηρεάζουν κάθε φορά. Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας δάσκαλος στη μετάδοση της μαθηματικής γνώσης στους μαθητές;

Σε κάθε σχολείο που έχω διδάξει μέχρι τώρα τα «σημαντικότερα προβλήματα» είχαν διαφορετικό περιεχόμενο και χροιά. Όμως υπάρχει, θεωρώ, ένα κοινό βασικό πρόβλημα που απορρέει από το γεγονός πως η διδακτέα ύλη είναι το ίδιο αφηρημένη και ακραία φορμαλιστική για όλους τους μαθητές, αναξάρτητα από τις δυνατότητές τους, τις προθέσεις τους και τους μελλοντικούς τους στόχους. Μάλιστα, το περιεχόμενο των σπουδών είναι διαμορφωμένο με τέτοιον τρόπο που καθιστά τα «σχολικά μαθηματικά» ένα σώμα γνώσης αποκομμένο από κάθε δυνατή ή πιθανή χρήσιμη εφαρμογή όχι μόνο στην καθημερινή ζωή, αλλά και στα υπόλοιπα σχολικά μαθήματα, όπως είναι για παράδειγμα η Φυσική ή ακόμη και η Φιλοσοφία.

Πώς έχει διαμορφώσει τον τρόπο που διδάσκετε η αγάπη που τρέφετε για τη λογοτεχνία, η ενασχόλησή σας με την ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ και με δραστηριότητες που υπερβαίνουν τα στενά όρια του πλαισίου της μαθηματικής διδασκαλίας;  

Η αγάπη μου για τη λογοτεχνία επηρεάζει γενικότερα τις επιλογές των διδακτικών μου πρακτικών, δίνοντας έμφαση στην έκφραση και στη γλώσσα, αλλά η ενασχόλησή μου με την ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ είναι αυτή που δίνει περιεχόμενο στις συγκεκριμένες πρακτικές. Πίσω από τις μαθηματικές θεωρίες που διδάσκουμε βρίσκονται οι άνθρωποι που τις επινόησαν, βρίσκονται οι δικές τους ιστορίες. Ιστορίες που μου αποκαλύφτηκαν μέσω των ενασχολήσεων μου με την ομάδα, με αποτέλεσμα οι τυπικές μαθηματικές διαδικασίες που προβλέπονται από τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, να διανθίζονται πλέον – όπου είναι δυνατόν – με αφηγήσεις που γοητεύουν μικρούς και μεγάλους μαθητές. Κυρίως όμως γοητεύουν – ή θα έπρεπε να γοητεύουν – εμάς τους ίδιους, τους καθηγητές.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες αρετές ενός δασκάλου που διδάσκει Μαθηματικά;

Είναι οι ίδιες με οποιουδήποτε άλλου δασκάλου. Να αγαπάει πολύ τόσο το γνωστικό του αντικείμενο και τα παιδιά, όσο και τη μάθηση καθεαυτή. Τη δια βίου μάθηση. Να είναι ο ίδιος ένας αιώνιος μαθητής!

Αναφέρεστε, συχνά, στην άκαμπτη δομή του Αναλυτικού Σχολικού Προγράμματος. Ποιες αλλαγές θα μπορούσαν να το κάνουν πιο χρήσιμο και αποτελεσματικό για τους δασκάλους και τους μαθητές ;

Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι πολλές με πρώτη και καλύτερη την πάταξη του κατακερματισμού της γνώσης πάνω στην οποία στηρίζονται τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Και φυσικά πρέπει να έχουν σχέση με την απαλοιφή του εξετασιοκεντρικού προσανατολισμού του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

H σχολική τάξη μέσα στις σελίδες του βιβλίου σας δεν είναι ένας στατικός χώρος. Αλλάζει σημασία, όψη και θερμοκρασία τόσο από τη διάθεσή σας όσο και από εκείνη των μαθητών. Πώς μπορεί αυτός ο αυστηρά δομημένος χώρος να μετατραπεί σε πεδίο ελευθερίας και προβληματισμού, χωρίς να διαταραχθούν οι αυστηροί κανόνες του σχολικού προγράμματος ; 

Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. Τα παιδιά έχουν ανάγκη τον χώρο τους και τον χρόνο τους. Κυρίως όμως έχουν ανάγκη να κατανοήσουν – ίσως αυτό θα πρέπει να το κατανοήσουν πρώτα οι γονείς – ότι στο σχολείο δεν έρχονται για να αποδείξουν ότι γνωρίζουν. Έρχονται για να μάθουν, να συζητήσουν, να ρωτήσουν, να αμφισβητήσουν, να εκφραστούν. Έρχονται για να κάνουν και λάθη! Λάθη μέσα από τα οποία θα μάθουν. Αυτό είναι ένα από τα θέματα με τα οποία σκοπεύω να ασχοληθώ στο επόμενο βιβλίο μου.

Ποιο κίνητρο ή ποια δύναμη τροφοδοτεί μέχρι σήμερα τον ενθουσιασμό σας για τη διδασκαλία ;

Τα ίδια τα παιδιά. Οι μαθητές και οι μαθήτριες. Η χαρά τους, η αγωνία τους, η προσπάθειά τους. Αλλά και η αδιαφορία τους, η αποστασιοποίησή τους, η αποχή τους από το μάθημα. Με πεισμώνει. Με κάνει να αναζητώ διδακτικές πρακτικές και μεθόδους που θα εμπλέξουν ολόκληρη την τάξη στο μάθημα.

Υπήρξαν στιγμές στην, έως τώρα, πορεία σας που χάσατε τον ενθουσιασμός σας;

Υπήρξαν. Πάντα υπάρχουν. Αλλά ευτυχώς, είναι όπως το είπατε: στιγμές. Και οι στιγμές κρατούν λίγο.

Ποιοι θα θέλατε να είναι οι ιδανικοί αναγνώστες του βιβλίου σας;

Θα ήθελα οι αναγνώστες του βιβλίου μου – περισσότερο ή λιγότερο ιδανικοί – να είναι αυτοί που με κάποιον τρόπο εμπλέκονται με την εκπαίδευση, δηλαδή οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς, οι μαθητές και μαθήτριες, οι πρώην και οι νυν.  Με λίγα λόγια όλοι…