Αναρτήθηκε σε 27 Οκτωβρίου, 2016 κατηγορία: Συνεντεύξεις | Tags: Βιβλίο, Επιστήμη, Ιδέες, Λογοτεχνία, Συνέντευξη

Συνέντευξη στον Γιώργο Καρουζάκη

Το νέο βιβλίο του Τεύκρου Μιχαηλίδη, «Σφαιρικά κάτοπτρα, επίπεδοι φόνοι» είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα στο οποίο η Ιστορία, η εποχή της Τρίτης Σταυροφορίας με πρωταγωνιστή τον βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδο Α΄ τον Λεοντόκαρδο, συνυπάρχει με την αναζήτηση λύσης ενός μαθηματικού προβλήματος και τη διαλεύκανση δύο σκοτεινών εγκλημάτων σε δύο διαφορετικές εποχές αποικιοκρατίας στην Κύπρο.

Ποια ήταν η αφορμή και το κίνητρο που σας οδήγησε στην ανάπτυξη αυτής της ιστορίας;

Ένας από τους αγαπημένους μου μυθοπλαστικούς ήρωες είναι ο μοναχός Κάντφελ της Έλις Πήτερς. Σκέφτηκα πως θα ήταν μια καλή ιδέα να μεταφέρω με το όχημα των Σταυροφοριών έναν ήρωά μου από τη Δύση στη μεσαιωνική Κύπρο. Έτσι γεννήθηκε η Δόνα Εστεφάνα, διανοούμενη και γιάτρισσα, χτισμένη στο πρότυπο της φυτοθεραπεύτριας και μουσικού Χιλντεγκάρντε φον Μπίνγκεν. Σπουδαγμένη στην Κόρντοβα, στο σταυροδρόμι Αραβικού και Ευρωπαϊκού πολιτισμού η δεσποσύνη από τη Ναβάρα διορίζεται προσωπική γιάτρισσα της Μπερενγκάριας, συζύγου του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου και την ακολουθεί στην Τρίτη Σταυροφορία. Μελετώντας τις ιστορικές πηγές της εποχής, χαζεύοντας ταπισερί, γκραβούρες και μεσαιωνικά κτίσματα άρχισα σταδιακά να πλέκω τη δική μου ιστορία. Έκλεινα τα μάτι μου κι οι εικόνες, οι σκηνές οι διάλογοι ξεπηδούσαν κι έρχονταν να ταιριάξουν με τα ιστορικά στοιχεία. Είχα ώρες – ώρες την αίσθηση ότι τα ιστορικά πρόσωπα είχαν συνωμοτήσει για να διευκολύνουν τους δικούς μου μυθοπλαστικούς ήρωες να αποκτήσουν πραγματική υπόσταση.

Κεντρικό ρόλο στην ιστορία που αφηγείστε έχει το μεσαιωνικό «Εγχειρίδιο της Οπτικής» του Άραβα μαθηματικού Ιμπν αλ Χαϊτάμ. Γιατί το επιλέξατε και ποια σημασία έχει στην ανάπτυξη της ιστορίας;

Για να θέσω σε κίνηση τις στατικές εικόνες που δημιουργώ με τη φαντασία μου χρησιμοποιώ ως vis viva ένα μαθηματικό πρόβλημα. Στα Πυθαγόρεια Εγκλήματα ήταν το Θεώρημα της μη Πληρότητας, στον Αχμές ήταν ο πάπυρος με τα 84 Αιγυπτιακά προβλήματα, στα τέσσερα χρώματα το … πρόβλημα των τεσσάρων χρωμάτων, στο Μέτοικο η συμμετρία. Το χειρόγραφο του Ιμπν Χαϊτάμ με το πρόβλημα των σφαιρικών κατόπτρων ήταν ιδανικό για να μεταφερθεί από τη Δόνα Εστεφάνα στην Κύπρο και να κινητοποιήσει τους ήρωες της ιστορίας μου. Κι όταν αποφάσισα να υπάρξει και μια δεύτερη ιστορία, που να εκτυλίσσεται στον εικοστό αιώνα, το Κιτάπ Αλ Μαναζίρ αποτέλεσε την ιδανική γέφυρα ανάμεσα στις δυο εποχές.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δράση του βιβλίου εξελίσσεται, κατά κάποιο τρόπο, συμμετρικά, κυρίως μέσα από δύο παράλληλες αφηγήσεις δύο διαφορετικών εποχών, που απέχουν μεταξύ τους αρκετούς αιώνες. Ποια σημασία έχει αυτή η παράλληλη ανάπτυξη της δράσης και ποιοι είναι οι βαθύτεροι δεσμοί συνύπαρξης των δύο αφηγήσεων;

Η συμμετρία που επισημαίνετε είναι από την αρχή φανερή. Η μια περίοδος είναι η απαρχή της πρώτης Αγγλοκρατίας στην Κύπρο και η άλλη, το τέλος της τελευταίας. Οι εποχές είναι ολότελα διαφορετικές αλλά κάποιες «αξίες» είναι διαχρονικές: το πάθος για την εξουσία, ο φθόνος, ο έρωτας, το έγκλημα και φυσικά τα μαθηματικά. Με την παράλληλη αφήγηση επιχείρησα να υπογραμμίσω στον αναγνώστη αυτή τη διαχρονικότητα.

Είναι αρκετά ελκυστικός ο τρόπος με τον οποίο συνδέετε την ουσία μιας επιστημονικής παρατήρησης, τη γεωμετρία της όρασης, με το αστυνομικό μέρος της ιστορίας. Ποια επιθυμία κινητοποιεί αυτή την σύζευξη; Έχει σχέση με την αναζήτηση της αλήθειας;

Πιστεύω βαθύτατα ότι πίσω από κάθε τι που κάνουμε ή παρατηρούμε να γίνεται υπάρχει μια μαθηματική αλήθεια. Η σύζευξη προκλήθηκε από την επιθυμία μου να αναδείξω αυτή μου την άποψη. Άλλωστε οι θεωρίες της όρασης που ακολουθούν νόμους ανάλογους με αυτούς των ελαστικών κρούσεων κρύβουν κατά τη γνώμη μου ειρμούς και κανονικότητες που αναφέρονται με πολύ πιο γενικό τρόπο στους νόμους της φύσης.

Ένα ακόμη ισχυρό στοιχείο της αφήγησης σχετίζεται με τις διαφορετικές εκφράσεις του ερωτικού πάθους, άλλοτε δημιουργικό, συχνά όμως καταστροφικό. Ποια σημασία του αποδίδετε;

Il n’y a pas d’amour heureux, δεν υπάρχει ευτυχισμένος έρωτας, έγραψε ο Αραγκόν. Οι δυο ερωτικές ιστορίες του βιβλίου, καθεμιά με τον τρόπο της υπογραμμίζει αυτό το στίχο. Χιλιοτραγουδισμένος, συχνά υπερτιμημένος τόσο θετικά όσο και αρνητικά, ο έρωτας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο αν όχι στη ζωή, τουλάχιστον στα ιδεολογήματά μας. Άλλωστε, το δημιουργικό και το καταστροφικό είναι συχνά είδωλα που ανακλώνται από το ίδιο κάτοπτρο.

Στο βιβλίο σας συνυπάρχουν ετερόκλητοι ήρωες, βασιλείς και πληβείοι, η επιστήμη με το έγκλημα, η γλώσσα της επιστήμης με την αργκό, οι φωνές διαφορετικών τόπων και εποχών. Πώς σχολιάζετε αυτή την πολυφωνική ανάπτυξη του μυθιστορήματός σας;

Σ’ αυτό μου το αφήγημα που με έφερε ξανά κοντά στην ιδιαίτερή μου πατρίδα, ξυπνώντας κατά ιδιόρρυθμο τρόπο εικόνες από τα παιδικά μου χρόνια, άφησα ελεύθερο να διαρρεύσει το συνονθύλευμα που έχει σωρευτεί στην ψυχή μου μέσα από την πρακτική των πολλαπλών μου ιδιοτήτων: επαγγελματίας δάσκαλος, ερασιτέχνης ιστορικός και καθ’ έξιν παραμυθάς. Αυτή η πολυφωνική ανάπτυξη που αναφέρετε, αυτός ο αχταρμάς θα έλεγα εγώ, πήγασε με τρόπο φυσικό, κέρδισε τη θέση του στο χαρτί μου (ή μάλλον στο σκληρό μου δίσκο) και θεώρησα θεμιτό να του επιτρέψω να υποβληθεί στην κρίση του αναγνώστη.