Τι σχέση μπορεί να έχουν τα μαθηματικά, η γλώσσα της καθαρής αφαίρεσης με τη βιολογία, τη γλώσσα της ζωής και των πολύπλοκων οργανικών μορφών ;
Το ερώτημα έχει συναρπαστικές απαντήσεις, δοσμένες από τον πλέον κατάλληλο αφηγητή και επιστήμονα : τον Ian Stewart, καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Ουόρικ και συγγραφέα βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης που έγιναν μπεστ σέλερ, για να θυμηθούμε μόνο τα βιβλία : «Παίζει ο Θεός ζάρια ;», «Επιστολές σε μια νεαρή μαθηματικό» που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ.
Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί στη γλώσσα μας και το νέο βιβλίο του, «Τα Μαθηματικά της ζωής», επικεντρωμένο στη σχέση των μαθηματικών με τη βιολογία.
Ολόκληρο το βιβλίο δίνει την ευκαιρία στους αναγνώστες να πλησιάσουν την πραγματική φύση και χρησιμότητα των μαθηματικών και να προσπεράσουν την λανθασμένη αντίληψη που θεωρεί ότι τα μαθηματικά συνδέονται μόνο με αριθμούς ή με την «εκτέλεση υπολογισμών».
Τα μαθηματικά που μαθαίνουμε στο σχολείο, καταλήγει ο συγγραφέας, δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο των μαθηματικών· όπως ακριβώς οι κλίμακες που μπορεί κάποιος να παίξει στο πιάνο απέχουν πολύ από την πραγματική μουσική, ενώ δεν έχουν καμιά σχέση με τη σύνθεση μουσικής.
Παρουσίαση από τον Γιώργο Καρουζάκη
Τι σχέση μπορεί να έχουν τα μαθηματικά, η γλώσσα της καθαρής αφαίρεσης με τη βιολογία, τη γλώσσα της ζωής και των πολύπλοκων οργανικών μορφών ;
Το ερώτημα έχει συναρπαστικές απαντήσεις, δοσμένες από τον πλέον κατάλληλο αφηγητή και επιστήμονα : τον Ian Stewart, καθηγητή μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Ουόρικ και συγγραφέα βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης που έγιναν μπεστ σέλερ, για να θυμηθούμε μόνο τα βιβλία : «Παίζει ο Θεός ζάρια ;» , «Επιστολές σε μια νεαρή μαθηματικό» που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί στη γλώσσα μας και το νέο βιβλίο του, «Τα Μαθηματικά της ζωής», επικεντρωμένο στη σχέση των μαθηματικών με τη βιολογία.
Ο συγγραφέας θεωρεί αυτή τη σχέση γόνιμη, «μια πλούσια πηγή γεμάτη ερωτήματα». Και σημειώνει : «Αν τον εικοστό αιώνα η κινητήρια δύναμη πίσω από την εμφάνιση των νέων μαθηματικών ήταν οι φυσικές επιστήμες, στο εικοστό πρώτο αιώνα τον ίδιο ρόλο θα αναλάβουν οι επιστήμες της ζωής».
Το πλήθος των ερωτημάτων που εγείρουν οι σύγχρονες ανακαλύψεις στη βιολογία δεν θα μπορούσε να απαντηθεί χωρίς τη βοήθεια των μαθηματικών, λέει στον πρόλογο του βιβλίου του. Και εξηγεί : «Τα Μαθηματικά της ζωής εξυμνούν τον πλούτο της γνώσης που έχει προκύψει από τη διασύνδεση μαθηματικών και βιολογίας, από το Πρόγραμμα για τη Χαρτογράφηση του Ανθρώπινου Γονιδιώματος, τη δομή των ιών και την οργάνωση του κυττάρου, μέχρι τη μορφή και τη συμπεριφορά ολόκληρων οργανισμών και την αλληλεπίδραση τους μέσα στο παγκόσμιο οικοσύστημα».
Στα δεκαεννέα κεφάλαια του εγχειρήματός του ο Ιan Stewart προσεγγίζει αρκετά θέματα, που οι σελίδες ενός και μόνο βιβλίου δεν αρκούν για να καλύψουν το εύρος και την πολυπλοκότητά τους. Υπάρχει όμως η δυνατότητα, ακόμα και για τους μη μυημένους, να παρατηρήσουν τη θαυμαστή συμπόρευση μαθηματικών και βιολογίας.
Μπορούμε, για παράδειγμα, να δούμε : ποιος είναι ο ρόλος της συμμετρίας στη δομή ενός ιού, το πώς αναπτύσσονται διαφόρων ειδών μοτίβα στο τρίχωμα των ζώων, ποια προβλήματα στη Γενετική μπορούν να γίνουν κατανοητά με τη βοήθεια της θεωρίας πιθανοτήτων, πώς η γεωμετρία των πολλών διαστάσεων καθοδηγεί την παραγωγή φαρμάκων, πώς η θεωρία κόμβων και η τοπολογία αναλύουν τη διαπλοκή στην έλικα του DNA ή πώς η θεωρία παιγνίων αποκωδικοποιεί τις προτιμήσεις των εμβίων όντων στην αναπαραγωγή. Και αυτά είναι ορισμένα από τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί ο Stewart για να σκιαγραφήσει τη σχέση μαθηματικών και βιολογίας.
Ο συγγραφέας δεν έχει στόχο, επίσης, να παρουσιάσει με εντυπωσιακό τρόπο τα πρόσφατα επιστημονικά επιτεύγματα, αλλά μάς καλεί να τα δούμε στις σωστές τους διαστάσεις. Αναφερόμενος, για παράδειγμα, στο περίφημο Πρόγραμμα για τη Χαρτογράφηση του Ανθρώπινου Γονιδιώματος, σημειώνει : «Η ιδέα ότι η αλληλουχία DNA ενός ατόμου είναι ένα είδος λεξικού των πρωτεϊνών του, αποδεικνύεται αφελής και απλουστευμένη». Αν και εξαιρετικό επιστημονικό εγχείρημα, κατά τον Stewart, δεν έχει επιφέρει ακόμα σημαντικές προόδους στην ιατρική. Ανάγκασε, απλώς, τους βιολόγους να αναθεωρήσουν παλαιότερες παραδοχές τους για την ανθρώπινη γενετική.
Στα πιο ενδιαφέροντα και διασκεδαστικά κεφάλαια του βιβλίου, με τον τίτλο «Είναι κανείς εκεί έξω ; », ο συγγραφέας αναφέρεται στην εξωγήινη ζωή και καταρρίπτει τις στερεότυπες χολιγουντιανές αντιλήψεις για τη μορφή των εξωγήινων, λέγοντας ότι οι ανθρωπόμορφοι εξωγήινοι των μέσων επινοούνται για να διεγείρουν συγκεκριμένα συναισθήματα. «Ένας πραγματικός εξωγήινος πρέπει να έχει εξελιχθεί σε διαφορετικό περιβάλλον του Σύμπαντος, και επομένως να έχει προσαρμοστεί σ’εκείνο. Άρα, για να δημιουργήσουμε επιστημονικά αξιόπιστες ταινίες με εξωγήινους, πρέπει να επινοήσουμε ένα αληθοφανές περιβάλλον, καθώς και μια αληθοφανή εξελικτική ιστορία», προσθέτει.
Ολόκληρο το βιβλίο δίνει, τέλος, την ευκαιρία στους αναγνώστες να πλησιάσουν την πραγματική φύση και χρησιμότητα των μαθηματικών και να προσπεράσουν την λανθασμένη αντίληψη που θεωρεί ότι τα μαθηματικά συνδέονται μόνο με αριθμούς ή με την «εκτέλεση υπολογισμών» . Τα μαθηματικά που μαθαίνουμε στο σχολείο, καταλήγει ο συγγραφέας, δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο των μαθηματικών· όπως ακριβώς οι κλίμακες που μπορεί κάποιος να παίξει στο πιάνο απέχουν πολύ από την πραγματική μουσική, ενώ δεν έχουν καμιά σχέση με τη σύνθεση μουσικής.
Ερωτήσεις, αφορμή για συζήτηση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
-Ποιος ήταν ο ρόλος της εφεύρεσης του μικροσκοπίου στην εξέλιξη της επιστήμης ;
-Με ποιο τρόπο συμβάλλουν οι υπολογιστές στην εφαρμογή των μαθηματικών στη βιολογία ;
-Ποια είναι η απάντηση που δίνει ο συγγραφέας στο ερώτημα : Πώς γίνεται να στριμωχτεί ένας ελέφαντας μέσα σε ένα κύτταρο ;
-Πώς αξιοποίησαν οι μαθηματικοί βιολόγοι τις ιδέες του Άλαν Τιούρινγκ ;
-Θα μπορούσαν να υπάρχουν εξωγήινοι ; Κι αν υπάρχουν πώς θα ήταν η «ζωή» τους ; Tι απάντηση δίνει σε αυτά τα ερωτήματα ο Ian Stewart ;
-Ποια εποχή άρχισε η βιολογία να αγκαλιάζει τα μαθηματικά ;
-Γιατί θεωρεί ο συγγραφέας τις απομονωμένες ομάδες επιστημόνων, παθιασμένων με την περιορισμένη ειδικότητά τους, ασύμβατες με την σύγχρονη εποχή ;
Ο Ιan Stewart μιλά για την Ιστορία της συμμετρίας
© Copyright 2001-2023 Θαλής + Φίλοι.
designed & developed by ELEGRAD
