Ο Jim Al-Khalili προσεγγίζει διαφόρων ειδών επιστημονικά παράδοξα για να αποδείξει ότι η παραδοξότητά τους είναι αποτέλεσμα μιας λανθασμένης σκέψης. Μέσα από μια προσεκτική, και όσο το δυνατόν κατανοητή, εξήγηση των επιστημονικών στοιχείων και των ιδεών που βρίσκονται πίσω από κάθε παράδοξο, αποκαλύπτει στους αναγνώστες ορισμένες θεμελιώδεις επιστημονικές έννοιες από τον κόσμο της Φυσικής, καθώς και ενδιαφέρουσες πτυχές της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης.
«Ενώ την πρώτη φορά που τα διαβάζετε δείχνουν να πηγαίνουν κόντρα στη διαίσθηση, αποδεικνύεται πάντα ότι έχει ''μείνει απέξω'' κάποια λεπτή παράμετρος της Φυσικής, που όταν μπει στο παιχνίδι, αποδομεί έναν από τους στυλοβάτες στους οποίους στηριζόταν το παράδοξο, γκρεμίζοντας συθέμελα ολόκληρο το οικοδόμημα», σημειώνει ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου.
Στόχος του βιβλίου του δεν είναι, φυσικά, κάποιου είδους αποσαφήνιση των μυστηρίων του κόσμου, ούτε η αναζήτηση ξεκάθαρων απαντήσεων σε τόσο πολύπλοκα ζητήματα. Η περιπέτεια της γνώσης δεν οδηγεί, πάντοτε, σε απόλυτες αλήθειες και καθησυχαστικές βεβαιότητες. Είναι προφανές ότι η επιστημονική προσέγγιση, η εκλογίκευση και η εκλαΐκευση ενός ζητήματος ανοίγει τo πεδίο ενός ωκεανού νέων ερωτημάτων και εικασιών.
Παρουσίαση από τον Γιώργο Καρουζάκη
Γιατί επικρατεί σκοτάδι τη νύχτα, ενώ το φως χιλιάδων άστρων φωτίζει τον ουρανό; Πώς εξηγείται η διαφορά ηλικίας ανάμεσα σε δύο διδύμους; Πώς σχετίζεται ο δαίμονας του Λαπλάς με την ελεύθερη βούληση; Πώς γίνεται η γάτα του Σρέντινγκερ να είναι, ταυτοχρόνως, νεκρή και ζωντανή;
Αυτά είναι ορισμένα από τα παράδοξα ερωτήματα που παρουσιάζει ο μετρ στην εκλαΐκευση της κβαντικής φυσικής Jim Al-Khalili στο βιβλίο του Οι Δαίμονες της Φυσικής, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τραυλός. Ο συγγραφέας, διακεκριμένος καθηγητής θεωρητικής φυσικής και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ, έγραψε ένα ελκυστικό βιβλίο για να μάς επιτρέψει να ακολουθήσουμε τη διανοητική διαδρομή του στον γοητευτικό κόσμο των παραδόξων, στον οποίο η λογική ανάλυση μοιάζει, συχνά, να καταλήγει σε αντιφατικά συμπεράσματα.
Ο Jim Al-Khalili προσεγγίζει τα δημοφιλή, ιστορικά παράδοξα για να αποδείξει ότι η παραδοξότητά τους είναι αποτέλεσμα μιας λανθασμένης σκέψης. Μέσα από μια προσεκτική, και όσο το δυνατόν κατανοητή, εξήγηση των επιστημονικών στοιχείων και των ιδεών που βρίσκονται πίσω από κάθε παράδοξο, αποκαλύπτει στους αναγνώστες ορισμένες θεμελιώδεις επιστημονικές έννοιες από τον κόσμο της Φυσικής, καθώς και ενδιαφέρουσες πτυχές της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης. «Ενώ την πρώτη φορά που τα διαβάζετε δείχνουν να πηγαίνουν κόντρα στη διαίσθηση, αποδεικνύεται πάντα ότι έχει ”μείνει απέξω” κάποια λεπτή παράμετρος της Φυσικής, που όταν μπει στο παιχνίδι, αποδομεί έναν από τους στυλοβάτες στους οποίους στηριζόταν το παράδοξο, γκρεμίζοντας συθέμελα ολόκληρο το οικοδόμημα», σημειώνει ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου.
Στόχος του βιβλίου του δεν είναι, φυσικά, κάποιου είδους αποσαφήνιση των μυστηρίων του κόσμου, ούτε η αναζήτηση ξεκάθαρων απαντήσεων σε τόσο πολύπλοκα ζητήματα. Η περιπέτεια της γνώσης δεν οδηγεί, πάντοτε, σε απόλυτες αλήθειες και καθησυχαστικές βεβαιότητες. Είναι προφανές ότι η επιστημονική προσέγγιση, η εκλογίκευση και η εκλαΐκευση ενός ζητήματος ανοίγει τo πεδίο ενός ωκεανού νέων ερωτημάτων και εικασιών.
Το πρώτο πρόβλημα που απασχολεί τον συγγραφέα είναι το Παράδοξο του Αχιλλέα, το οποίο διατύπωσε τον 5ο αιώνα π. Χ. ο Έλληνας φιλόσοφος Ζήνων. Το παλιό αυτό «αίνιγμα», με τον αγώνα δρόμου ανάμεσα στον γοργοπόδαρο Αχιλλέα και την αργόσυρτη χελώνα, δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να συνδέσει το ζήτημα της ψευδαίσθησης της κίνησης με τις σύγχρονες ανακαλύψεις της κβαντικής φυσικής.
Στα κεφάλαια που ακολουθούν προσεγγίζει, ανάμεσα σε άλλα, το Παράδοξο των Διδύμων, που απορρέει από τις προβλέψεις της Θεωρίας της Σχετικότητας, για να φέρει στο προσκήνιο τη γοητευτική πιθανότητα των ταξιδιών στο μέλλον και να διερευνήσει, κυρίως, έννοιες σχετικές με τη φύση του χρόνου και πώς αυτός επηρεάζεται από την κίνηση με ταχύτητες που πλησιάζουν την ταχύτητα του φωτός.
Το Παράδοξο του Λαπλάς, στη συνέχεια, μάς οδηγεί στο ζήτημα του προκαθορισμού του μέλλοντός μας, ενώ το περίφημο Παράδοξο του Φέρμι ανακινεί το δημοφιλές ερώτημα για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Ο συγγραφέας αναφέρεται σε όλες τις πιθανές απαντήσεις του ερωτήματος, το συνδέει με την ανθρωπική αρχή (στο αν και κατά πόσο είναι απίθανο, το Σύμπαν μας, να είναι τόσο ιδανικά κατάλληλο και λεπτά ρυθμισμένο, ακριβώς εξαιτίας της δικής μας ύπαρξης), και καταλήγει: «Ακόμη κι αν δεν βρούμε ποτέ τις απαντήσεις, είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να ρωτάμε».
Ενδιαφέρον έχει το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου με τα αναπάντητα ερωτήματα και τους γρίφους που η επιστήμη δεν κατάφερε ακόμα να λύσει. Για ορισμένους από αυτούς, (Τι είναι η σκοτεινή ενέργεια; Από τι αποτελείται η σκοτεινή ύλη; Υπήρχε κάτι πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη; Τι σχήμα έχει το Σύμπαν;) ο συγγραφέας εκφράζει τη βεβαιότητα ότι, κάποια στιγμή στο μέλλον, θα απαντηθούν. Σε αντίθεση με άλλους, που φοβάται ότι η επιστήμη δεν θα καταφέρει ποτέ να αποκρυπτογραφήσει. Ιδού τρεις από αυτούς τους αναπάντητους γρίφους: Έχουμε ελεύθερη βούληση; Υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα ; Γιατί υπάρχει το Σύμπαν;
Ερωτήσεις, αφορμή για συζήτηση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
Ορισμένα από τα παράδοξα του βιβλίου:
– Πόσοι άνθρωποι πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχουν σ’ένα δωμάτιο, έτσι ώστε η πιθανότητα δύο από αυτούς να έχουν γενέθλια την ίδια μέρα να είναι μεγαλύτερη από 50% – δηλαδή, να είναι πιο πιθανό δύο από αυτούς να έχουν γενέθλια την ίδια ημέρα, απ΄ό,τι να μην έχουν;
– Ποια είναι τα σημαντικότερα ερωτήματα που η επιστήμη, σύμφωνα με τον συγγραφέα, δεν μπορεί να απαντήσει; Για ποιο λόγο;
– Γιατί τα αντικείμενα που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα φαίνονται μικρότερα;
– Πώς γίνεται η γάτα του Σρέντινγκερ να είναι, ταυτοχρόνως, νεκρή και ζωντανή;
Μια διάλεξη του Jim Al-Khalili
© Copyright 2001-2024 Θαλής + Φίλοι.
designed & developed by ELEGRAD
