Το μυθιστόρημα της Γαλλίδας συγγραφέως Yannick Grannec, «Η θεά των μικρών θριάμβων» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια - Μετάφραση: Τεύκρος Μιχαηλίδης), είναι ένα τολμηρό λογοτεχνικό εγχείρημα που πλησιάζει τη ζωή του ιδιοφυούς Αυστρο – Αμερικανού επιστήμονα της λογικής, μαθηματικού και φιλοσόφου Κούρτ Γκέντελ (1906 -1978) μέσα από μια απρόβλεπτη οπτική γωνία.
Η προσωπικότητά του βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας που αφηγείται η σύντροφος της ζωής του, Αντέλ. Είναι η γυναίκα, κάποτε ταπεινή χορεύτρια σε καμπαρέ της Βιέννης, που έγινε ο φύλακας άγγελός του. Στάθηκε στο πλευρό του, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να διατηρήσει την εύθραυστη ψυχική του ισορροπία μέχρι τον θάνατό του το 1978. Ο Γκέντελ απεβίωσε στο νοσοκομείο από ασιτία, αρνούμενος την τροφή, υποκύπτοντας στις σκοτεινές υποψίες ότι προσπαθούσαν να τον δηλητηριάσουν. Όταν πέθανε ζύγιζε περίπου 30 κιλά.
Παρουσίαση από τον Γιώργο Καρουζάκη
Το μυθιστόρημα της Γαλλίδας συγγραφέως Yannick Grannec, «Η θεά των μικρών θριάμβων» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια – Μετάφραση: Τεύκρος Μιχαηλίδης), είναι ένα τολμηρό λογοτεχνικό εγχείρημα που πλησιάζει τη ζωή του ιδιοφυούς Αυστρο-Αμερικανού επιστήμονα της λογικής, μαθηματικού και φιλοσόφου Κούρτ Γκέντελ (1906 -1978) μέσα από μια απρόβλεπτη οπτική γωνία.
Η προσωπικότητά του βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας που αφηγείται η σύντροφος της ζωής του, Αντέλ. Είναι η γυναίκα, κάποτε ταπεινή χορεύτρια σε καμπαρέ της Βιέννης, που έγινε ο φύλακας άγγελός του. Στάθηκε στο πλευρό του, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να διατηρήσει την εύθραυστη ψυχική του ισορροπία μέχρι τον θάνατό του το 1978. Ο Γκέντελ απεβίωσε στο νοσοκομείο από ασιτία, αρνούμενος την τροφή, υποκύπτοντας στις σκοτεινές υποψίες ότι προσπαθούσαν να τον δηλητηριάσουν. Όταν πέθανε ζύγιζε περίπου 30 κιλά.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο Γκέντελ υπήρξε μια μοναδική περίπτωση επιστήμονα με τεράστια επιρροή στην επιστημονική και φιλοσοφική σκέψη του 20ού αιώνα. Είναι γνωστός, κυρίως, από το Θεώρημα της Μη Πληρότητας, το οποίο συντάραξε τον επιστημονικό κόσμο όταν εμφανίστηκε, επειδή μοιάζει να αμφισβητεί, με τρόπο αξιοθαύμαστο, την παντοδυναμία του ορθολογισμού και της επιστήμης.
Να προσθέσουμε ότι η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ έχει ασχοληθεί εκτενώς με την προσωπικότητα και την επιστημονική προσφορά του Γκέντελ. Αποκορύφωμα αυτού του ενδιαφέροντος υπήρξε η διοργάνωση των εκδηλώσεων «100 χρόνια Κουρτ Γκέντελ» που έγινε το 2006 στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννησή του. (Περισσότερες πληροφορίες, υλικό και αναφορές στον Γκέντελ, εδώ και εδώ).
Αν και η προσωπικότητα και η ζωή του Γκέντελ είναι εκείνη που στοιχειώνει την αφήγηση στην ιστορία της Grannec, το βιβλίο, ένα ευφυές μείγμα αληθινών περιστατικών και μυθοπλασίας, ανακινεί μια σειρά ευρύτερων θεμάτων. Η σχέση της επιστήμης με τη ζωή, η αναζήτηση του απόλυτου στην επιστήμη, τα επιτεύγματα και τα δεινά του 20ού αιώνα είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που συνδέονται αρμονικά στο βιβλίο με ιστορικά πρόσωπα και συγκεκριμένα γεγονότα – όπως είναι η άνοδος του ναζισμού στην Ευρώπη – καθώς και με ποικίλες ανθρώπινες καταστάσεις, σχετικές με τη φύση της αγάπης, τη μνήμη και την απώλεια.
Η σφήγηση ξεκινά το 1980 στον οίκο ευγηρίας «Πάιν Ραν», στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν η νεαρή αρχειοθέτρια Άννα Ροθ επισκέπτεται τη χήρα του μαθηματικού επιχειρώντας να εξασφαλίσει το αρχείο του Κουρτ Γκέντελ για λογαριασμό του Ινστιτούτου Προχωρημένων Μελετών του Πρίνστον. Η προσπάθειά της δεν είναι εύκολη. Έχει να αντιμετωπίσει το δύστροπο χαρακτήρα της καταπονημένης από το γήρας Αντέλ, η οποία αρχικά δε δείχνει πρόθυμη να παραχωρήσει τα ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας έγγραφα του συζύγου της.
Η σχέση που αναπτύσσεται σταδιακά ανάμεσα στις δύο γυναίκες επιτρέπει στην Αντέλ να αφηγηθεί την περιπετειώδη συμβίωσή της με τον Γκέντελ. Το κοινό τους ταξίδι περιλαμβάνει: τη διαδρομή από τη Βιέννη της δεκαετίας του ’30 στο μεταπολεμικό Πρίνστον, το πέρασμα από τα γεγονότα της προσάρτησης της Αυστρίας στο Γερμανικό Ράιχ στην εποχή του Μακαρθισμού, τις απόψεις των διανοουμένων του Κύκλου της Βιέννης, την εμφάνιση των πυρηνικών εξοπλισμών και τις συζητήσεις των Ευρωπαίων επιστημόνων που είχαν βρει καταφύγιο εκείνα τα χρόνια στην Αμερική.
Η Αντέλ, ελεύθερο πνεύμα και φυλακισμένη ταυτόχρονα στον ερμητικό κόσμο του Γκέντελ, σχεδιάζει, χωρίς εκζήτηση, το πορτρέτο του. Η επιλογή της συγγραφέως να παρουσιάσει τον σπουδαίο επιστήμονα μέσα από την οπτική της συντρόφου του μάς επιτρέπει να προσεγγίσουμε με ανθρώπινο τρόπο τον ιδιοφυή Γκέντελ, να παρατηρήσουμε τις αλλόκοτες αλλά και εξαιρετικές πτυχές μιας πολυδιάστατης, σχεδόν υπερβατικής, προσωπικότητας, και τις συνέπειες που έχει η συμβίωση μαζί της.
Η συγγραφέας, αν και αξιοποιεί αρκετά περιστατικά από την πραγματική ζωή του Γκέντελ (τις περιπέτειες της υγείας του, τις φοβίες του, τη στενή του σχέση με τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, και αρκετές αναφορές στο επιστημονικό του έργο), δε χαρακτηρίζει το βιβλίο της βιογραφία. «Αυτή η ιστορία αποτελεί μιαν αλήθεια ανάμεσα στις άλλες: ένα υφαντό από αντικειμενικά δεδομένα και υποκειμενικές πιθανότητες», σημειώνει η ίδια.
Η πρόθεσή της είναι μάλλον ευρύτερη. Η αντιεπιστημονική και φαινομενικά απλή προσέγγιση της ζωής του Γκέντελ, μέσα από την αφήγηση της συντρόφου του, ανακινεί, διακριτικά, σημαντικά ζητήματα για τη φύση της επιστήμης, της τρέλας και της λογικής, καθώς και θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τα ανθρώπινα όρια και το νόημα της ζωής.
Ερωτήσεις, αφορμή για συζήτηση, από τον Γιώργο Καρουζάκη
© Copyright 2001-2021 Θαλής + Φίλοι.
designed & developed by ELEGRAD
